Op papier is elke zorgverlener helemaal voor borstvoeding. Maar. Bijna altijd komt er een ‘maar’ achter. Maar het moet wel te doen blijven. Maar de moeder met het wel op kunnen brengen. Maar het is natuurlijk helemaal niet zo strak bewezen dat het ook inderdaad zoveel beter is. Maar. Dus. Zo blijft de steun aan borstvoeding een lippendienst, een papieren tijger.
Aanleiding voor dit blog was de leestip van de collega’s van Kenniscentrum Borstvoeding: Voorbereiding – Hoe herken je een zorgverlener die niet om borstvoeding geeft? (artikel niet meer beschikbaar). Want laten we wel wezen, op papier is elke zorgverlener helemaal voor borstvoeding. Maar. Bijna altijd komt er een ‘maar’ achter. ‘Maar het moet wel te doen blijven.’ ‘Maar de moeder met het wel op kunnen brengen.’ ‘Maar het is natuurlijk helemaal niet zo strak bewezen dat het ook inderdaad zoveel beter is.’ Maar. Dus. Zo blijft de steun aan borstvoeding een lippendienst, een papieren tijger.
Papieren tijgers doen niet veel op het punt van bescherming. Dan heb je meer aan een meer dan levensgrote mythische wolf of een Jeanne D’Arc-achtige sneeuwwitje. Beschermen is de basis van borstvoeding vriendelijke begeleiding. Beschermen van het kind, beschermen van de borstvoeding en beschermen van de autonomie van moeder en kind. Beschermen tegen de invloeden van financieel belanghebbenden, met overduidelijke aan die van moeder en kind tegengestelde belangen.
Unicef kwam maar weer eens met een persbericht over het belang van de inzet van overheden om borstvoeding, en daarmee de universele mensen- en kinderrechten, te beschermen. Ik postte dit bericht al op de Facebook pagina van Eurolac Lactatiekunde met dit commentaar:
Promoten – ja; reclame bannen – ja; maar vooral: zorgverleners zodanig scholen dat zij accurate informatie en ondersteuning kunnen bieden bij het maken en uitvoeren van de keuze om borstvoeding te geven.
Leeuwen met lammetjes, en papieren tijgers
Organisaties voor volksgezondheid bevordering zoals de WHO, artsenorganisaties en overheden over de hele wereld zijn het met elkaar eens over wat de zuigelingenvoeding van eerste keuze is. Zij dragen dit ook ijverig uit en bombarderen (aanstaande) ouders met promotie campagnes en materialen. Prachtig. Maar werkt het wel? Worden de doelen wel bereikt? De WHO stelt dat voor elk kind ter wereld het een grondrecht is om zijn eerste zes levensmaanden uitsluitend borstvoeding te krijgen en vervolgens tot minstens zijn tweede verjaardag, maar liever langer, borstvoeding naast geschikte andere voeding. Artsenorganisaties en overheden zijn het daar over het algemeen wel min of meer mee eens, hoewel ze twee jaar meestal wel aan de zeer ruime kant vinden.
Overheden maken wetten en geven geld aan organisaties die er dan maar wat mee moeten doen. De wet- en regelgeving is in de meeste westerse landen summier en staat bloot aan hevige lobby praktijken van degenen die financieel belang hebben bij nog minder strikte wetgeving. Artsenorganisaties schrijven standpunten, richtlijnen en aanbevelingen. Vervolgens laten ze zich scholen en voorlichten door de fabrikanten van kunstvoeding. Ik denk dat de papieren tijgers van de richtlijnen en protocollen worden gebruikt als waaiers om zich tijdens die welvoorziene en vrijwel gratis bijscholingen koelte toe te wuiven.
De kinderen en hun moeders, ondertussen, naar buiten gebonjourd door het wapperen van de papieren tijgers, staan bloot aan de dreiging van geldwolven die zich vermommen als beschermer en weldoener. Lekker gemaakt door de enthousiaste verhalen tijdens de zwangerschap beginnen ze aan borstvoeding om al snel te merken dat ze er alleen voor staan. Verder dan zeggen dat borstvoeding zo belangrijk is komen veel zorgers niet. De promotie keert zich tegen ze en tegen hen die de promotie uitvoerden en moeders worden boos. Ze voelen zich gedwongen borstvoeding te geven, maar komen van een koude kermis thuis als het hen vervolgens niet lukt, en hulp niet beschikbaar of niet effectief is.
Renfrew MJ, McCormick FM, Wade A, Quinn B, Dowswell T: Support for healthy breastfeeding mothers with healthy term babies (Review). The Cochrane Library 2012, Issue 5
De Cochrane Collaboration heeft een grote stapel onderzoeken (52 studies, 21 landen, 56.000 vrouwen), over wat nu adequate zorg bij borstvoeding is, bestudeerd en vergeleken . Alle vormen van extra ondersteuning buiten de normale postnatale zorg leiden tot langer exclusief en langere duur van borstvoeding. Het maakte daarbij niet uit of die extra aandacht kwam van professionals of van moeder-tot-moeder vrijwilligers. Het maakte wel uit of het in persoon of via de telefoon ging waarbij de resultaten voor in persoon begeleiding beter waren. Wanneer er alleen ondersteuning werd geboden indien en wanneer vrouwen daarom vroegen waren de resultaten veel minder positief dan wanneer er regelmatig terugkerend, voorspelbaar en gepland zorg wordt geboden.
In die onderzoeken werd uiteraard uitgegaan van zorg die werd gegeven door mensen die, professioneel of als vrijwilliger, hun zaakjes goed op orde hebben en weten waarover ze het hebben. Voorspelbare, geplande en terugkerende zorg bij borstvoeding werkt natuurlijk alleen als er ook goede informatie wordt gegeven en de zorgverlener weet hoe borstvoeding werkt, uitgaat van probleem preventie, en probleem oplossingen biedt met behoud van borstvoeding. Papieren tijgers zijn tandeloos. Leeuwen die zich aanbieden als geliefde van de lammeren zijn sprookjes. Moeders moeten tijgermoeders zijn, die hun eigen kind met hand en tand verdedigen en goede zorg
Ik houd van sterke vrouwen. En sinds kort kan ik er een aan mijn lijstje toevoegen. Snow White. Nee, niet die door Walt Disney aangerande gefotoshopte labiele troela die passief in een glazen bakje op een hersenloze prins gaat liggen wachten. Nee, de moderne, die te vuur en te zwaard verdedigt wat haar lief is. Ondanks haar angst en twijfels. Ondanks tegenwerking, bedreiging en chantage. Die, als ze haar doel heeft bereikt, niet gaat voor de edelman als bonus, maar voor de non-conformistische jager. De sterke vrouw in dit verhaal is niet de machtige Boze Koningin die met list, bedrog en toverkunsten terroriseert en loyaliteit afdwingt, maar het net volwassen geworden meisje dat bij een eerste blik zacht en lief lijkt en die hulp vraagt en accepteert die vrijwillig wordt geboden.
Het oude beeld dat in sprookjes van vrouwen wordt gegeven is dat van de lichtelijke labiel, serviel afwachtend mens, die alleen in combinatie met een man (vader, echtgenoot, broer, beschermer) een identiteit lijkt te kunnen opbouwen. De vrouwen die in sprookjes niet aan dit beeld voldoen zijn de boze stiefmoeders, heksen en ander gespuis. Ook de geromantiseerde schildering van *~’’Moeder’’~* is er een van een zichzelf wegcijferend persoon, die onderdanig doet wat van haar wordt verlangd, omdat het van haar wordt geëist. Die stil en liefst ongemerkt ervoor zorgt dat de rest van het huishouden op rolletjes loopt en iedereen gelukkig is. Het is heel terecht dat het feminisme hiertegen heeft gevochten. Het is zo jammer dat als weg naar gelijkmaking (emancipatie) werd gekozen voor identiek maken aan de man in plaats van voor gelijkwaardigheid. Door dit streven naar gelijkvormigheid in plaats van gelijkwaardigheid zijn alle sterke vrouwelijke eigenschappen eigenlijk verworpen. Per saldo is er nog steeds geen volledige gelijkheid en is er een sterke beweging gaande naar polarisatie van mannelijkheid en vrouwelijkheid. In die vrouwelijkheid van deze polarisatie is het niet de vrouwelijke kracht die uitvergroot wordt, maar meer de vrouwelijke frivoliteit, compleet met roze ruches en seksualiserende vervrouwelijking van steeds jongere meisjes. Daarom zou ik graag ook jonge meisjes, ondanks het hier en daar erg visueel expliciete karakter van de film, deze versie van Sneeuwwitje willen laten zien.
Maar ik dwaal af, want mijn stukjes horen te gaan over ouderschap, moederschap en vooral borstvoeding. Of wacht, nee, daar gaat het juist wel over: weerbare meisjes, die zich bewust zijn van hun vrouwelijkheid en hun kracht, kunnen juist wanneer ze moeder worden een andere inhoud geven aan dat moederschap, aan die borstvoeding. Niet vanuit opoffering en wegcijfering, maar vanuit het doelgericht werken aan een groter goed. Niet je zin krijgen door list, bedrog en toverkunsten, maar door te werken met de kracht en de gereedschappen die je als vrouw hebt meegekregen en met oprecht gevraagde en geboden hulp van anderen te doen waarvan je zelf weet dat het goed is. Niet omdat het zo hoort, maar omdat jij dat wilt. Een echt geëmancipeerde vrouw doet wat zij wil, wat zij kan en wat zij nodig vindt en wanneer zij dat wil, kan en nodig vindt. Niet omdat het traditioneel van haar verwacht wordt, niet omdat het feminisme het van haar verwacht, of de overheid, of haar buurvrouw, de deskundigheidsgoeroes, haar moeder, haar vader of haar levenspartner. Maar omdat dat is wat een zelfverantwoordelijk volwassen mens doet.
[…] vrouwen en kinderen, maar in de praktijk komt er vaak maar weinig van terecht. Ik schreef daar in Wolven en tijgers, leeuwen en lammetjes al eerder […]
[…] feite kunstvoeding wordt gepromoot. Het promoten van borstvoeding blijkt in de praktijk vaak maar een papieren tijger te zijn. Dat soort ”Ik ben helemaal voor borstvoeding, hoor, maar …” zorgt eerder […]
[…] niet kunnen, als er op een borstvoeding vraag meestal een kunstvoeding antwoord komt, dan zijn het papieren tijgers die hun beloften niet […]