******************************
Let op!
De ideeën over de juiste manier van aanpak bij borstontsteking zijn nogal gewijzigd.
Informeer je goed voor dat je aan de slag gaat.
Ik adviseer je dus één of meerdere van onderstaande artikelen te lezen.
Groet, Stefan Kleintjes, lactatiekundige NLG en kinderdietist.
——————————
https://www.welkombijroom.nl/b
https://www.borstvoeding.nl/ui
https://www.nvlborstvoeding.nl
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.go
https://www.bfmed.org/assets/A
——————————————————————————————
******************************
Verstopte melkkanalen zijn een voorstadium van een borstontsteking of mastitis. De manieren om beide te behandelen komen overeen. Bij een borstontsteking die met de gewone maatregelen niet wordt opgelost kunnen andere maatregelen te ondersteuning worden toegepast. Indien er sprake is van een infectie kan een arts antibiotica voorschrijven die gebruikt kunnen worden terwijl de borstvoeding en de gewone maatregelen bij verstopping worden voortgezet.
Gonneke van Veldhuizen-Staas, lactatiekundige NLG © 2010, 2016, 2020, 2021
Een borstontsteking is over het algemeen een inflammatie als gevolg van een verstopt melkkanaal. Een inflammatie is een ”steriele ontsteking”, dat wil zeggen dat het geen infectie is. Om een of andere reden (bijvoorbeeld afknelling door voedingshouding, kleding of accessoires, ineffectieve drinktechnieken of te lange tijd tussen de voedingen) blijft er melk achter in de melkkanalen. Deze melk dikt wat in en zorgt er zo voor dat er nog minder doorstroming mogelijk is. Als deze verstopping niet wordt opgelost (door goed en vaak aanleggen of kolven en massage) kan de druk op de weefsels zo oplopen dat er een ontstekingsreactie ontstaat: er is een toevloed van extra vocht, de temperatuur ter plekke loopt op en de weefsels en de huid eromheen worden rood en pijnlijk. Als dit niet wordt opgelost breidt de temperatuursverhoging zich uit tot het hele lichaam en ontstaat koorts. Ergens tijdens dit proces kunnen de nu kwetsbare weefsels aantrekkelijk worden voor bacteriën en kan er naast de ontsteking ook een infectie ontstaan. Deze infectie kan bij niet goed behandelen overgaan in een abces, wat meestal chirurgisch ingrijpen vergt.
Deze symptomen van een ontsteking worden aangeduid als rubor (roodheid), calor (warmte), dolor (pijn), tumor (zwelling) en functio laesa (functieverlies).
De eerste en belangrijkste maatregelen bij verstopte melkkanalen, dreigende borstontsteking en borstontsteking zijn:
Grondig legen van de borsten
Warmte
Rust
De eerste lijn van behandeling van een verstopping of ontsteking in de borst is altijd het grondig leegmaken van de borst. Dit kan door het kind vaker te laten drinken en mee te masseren tijdens het drinken. Het kan meerdere voedingen/sessies vragen om de verstopping werkelijk te lossen. Let goed op of het kind ook daadwerkelijk effectief drinkt (zie borstvoeding basis). Zorg ervoor dat afknellen door houding, kleding en accessoires niet meer kan gebeuren.
In tegenstelling tot andere ontstekingen is het bij een borstontsteking niet aan te bevelen koude kompressen te gebruiken. Warmte zal de doorstroming van melk bevorderen. Koele kompressen kunnen wel pijnstillend werken.
Het verdient aanbeveling om zolang de behandeling duurt zo veel mogelijk rust te nemen.
Ondersteunende maatregelen
Borstmassage
Borstmassage kan worden toegepast vóór de voeding of tijdens een voeding. Tijdens de voeding wordt er vrij stevige druk uitgeoefend vanaf achter de verstopte plaats en die druk wordt verplaatst in de richting van de tepel. Probeer al te veel wrijving over de huid te voorkomen. Borstmassage vóór de voeding is bedoeld om de borst zo soepel mogelijk te maken en wellicht al een toeschietreflex op te wekken. Op die manier kan het makkelijker zijn de verstopping te lossen. Borstmassage veroorzaakt minder wrijving op de huid als een massageolie wordt gebruikt. Borstmassage kan ook worden toegepast voor en tijdens afkolven.
Een specifieke manier van massage, diepe borstcompressie, wordt uitgevoerd zonder wrijving, maar enkel met druk (compressie). De bedoeling hiervan is het opwekken van een extra toeschietreflex om de melk beter te laten stromen en zo de borst beter te legen. Bekijk de techniek hier.
Bij borsten die ‘’op slot zitten’’ (vastzittende stuwing), een verstopt melkkanaal of een borstontsteking die niet door drinken en masseren loskomt, kan een dompelbad in zout water (30 gram zout per liter water) helpen. Hiertoe wordt zeezout (al dan niet met kruiden of etherische oliën) of Magnesium zout (Epsom zout) opgelost in kokend water. Voeg koud water toe tot de oplossing een net verdraaglijke temperatuur heeft (als een heel warm bad). Laat nu de betroffen borst in de kom met de zoutoplossing hangen. Als de borst door en door warm is, iets omhoog komen en de borst enkele keren van boven naar beneden masseren. Herhaal dit enige keren of zolang het water warm blijft. Spoel het zout van de tepel en tepelhof, dep de borst droog en leg de baby aan. Masseer de borst vanaf achter de verstopping in de richting van de tepel tijdens het voeden. Indien de verstopping niet is opgelost, verwarm het zoute water dan opnieuw en herhaal het borstbad, gevolgd door stevige massage en kolven met de hand op de verstopte plaats of opnieuw aanleggen.
Ultrasound en trilling
Trilling kan door een soort inwendige micromassage de verstoppingen in de borst losmaken. Daarvoor kan gebruik worden gemaakt van de ultrageluid hulpmiddelen die worden gebruikt door fysiotherapeuten. Met dit apparaat wordt eenmaal per dag gedurende twee achtereenvolgende dagen behandeld met 2 watt/cm² continu gedurende 5 minuten op de aangedane plaats. Een enkele behandeling kan al volstaan en doorbehandelen na 2 sessies zonder verbetering is zinloos. in dat geval is verder onderzoek naar de conditie van de borst noodzakelijk. Direct na de behandeling moet worden gevoed of gekolfd om de melk goed te laten stromen en de verstopping volledig te verwijderen.
Je kunt ook jezelf een trillingsmassage geven met het handvat van een elektrische tandenborstel of met een ander trillend hulpmiddel dat bij sommige mensen in het nachtkastje ligt.
Groene leem
Groene leem is in de natuurgeneeskunde bekend en gewaardeerd als oplosser van ontstekingen. Toegepast als pasta of pleister op een ontsteking onttrekt het extra vocht en overbodige warmte en afvalstoffen aan de ontsteking en helpt het lichaam zo om zichzelf sneller te genezen. Meng wat van het poeder met een beetje water tot en dikke pasta en smeer dat op de ontstoken plek (dek desgewenst of met een dun katoenen lapje). Laat het daar ongeveer 30-45 minuten zitten of tot het opdroogt en spoel af met lauw water. De pasta kan ook eerst op een stukje katoen worden gesmeerd, waarna dit als een pleister op de ontstoken plaats wordt aangebracht.
Kwark
Kwark (platte kaas, verse kaas) kan op dezelfde manier worden toegepast als groene leem. Neem een goede kwaliteit naturel kwark, die niet is opgeklopt, gezoet of van smaakjes voorzien. Kwark uit de koelkast kan dienen als een koel kompres wanneer pijnstilling gewenst is.
Gember pleister
Gember is verwarmend en bevordert de bloedsomloop en kan daardoor de doorstroming van de melk bevorderen. Rasp verse gember, spreidt dit uit op een dun katoenen lapje, vouw dit dicht en leg dit op de ontstoken plaats. Dek af met een warme doek of een pluk wol. Zorg dat de gember niet direct op de huid ligt. Toepassen ongeveer een kwartier voor de volgende voeding wordt verwacht of voorafgaand aan massage.
Groene kool kompres
Groene kool wordt in veel natuurgeneeskunde gebruikt. Vaak worden de bladen gekneusd en van de dikke nerf ontdaan voor betere pasvorm. Indien uit de koelkast kan het ook dienst doen als koel kompres. In dubbelblinde studies waarin de koolbladeren het hoofdingrediënt waren in een zalf met een identiek gekleurde neutrale zalf als controle werd geen extra werking aangetoond van de koolextracten.
Aardappel
Plakken rauwe aardappel, een kwartier in koud water geweekt kunnen ook op de aangedane plaats worden aangebracht. Neem na een kwartier nieuwe plakjes en na nog een kwartier nog eens. Eventueel enkele keren per dag herhalen.
(Bron: Bridget Lynch, RM, Community Midwives of Toronto via dr. Jack Newman)
Warme en koude kompressen
Gebruik op en ontstoken borst nooit echt koude kompressen (dus geen ijs en geen koelelementen), omdat dit de doorstroming van de melk ernstig kan belemmeren door samentrekking van de melkkanalen. Gebruik vlak voor voeden, kolven en/of masseren altijd warme kompressen; gebruik indien gewenst erna koele kompressen als pijnstilling. De eenvoudigste koele of warme kompressen zijn in koud dan wel heet water gedrenkte en vervolgens uitgewrongen doeken die vervolgens op de borst worden gelegd. Koude kompressen blijven verder onbedekt om door verdamping het koelen te versterken; warme kompressen worden met een pluk wol en/of een droge warme doek afgedekt om warmte verlies zo veel mogelijk te vermijden. Kompressen werken echter sterker als er kruiden aan het water worden toegevoegd. Zet voor een warm kompres een sterke thee van kamille. Voeg aan het koude water voor een koel kompres de geraspte schil en het sap van een citroen toe
Lecithine
Lecithine is een voedingssupplement dat bij verstopte melkkanalen lijkt te helpen en dat ook preventief kan worden ingezet. De werking lijkt te zijn gebaseerd op het verminderen van de viscositeit (kleverigheid) van de melk in de melkkanalen door het verhogen van het aandeel meervoudig onverzadigde vetzuren in de melk. Het kan goed worden gebruikt tijdens de borstvoedingsperiode, want het is een aanvulling op de lecithine die ook door het lichaam zelf worden aangemaakt. De meest werkzame dosering is 4 maal daags 1400 mg.
Koop je lecithine via deze link
Koop je borstvoeding kruiden via deze link
[…] Borstontsteking: ondersteunende behandelingsopties (mei 2016) […]
[…] Hulpmiddelen en technieken bij verstopte melkkanalen en borstontsteking […]
Hallo Gonneke.
Er zijn nu ook fysiotherapeuten die een verstopping kunnen oplossen met Echo.
Dit werkt echt heel goed.
Groetjes Rini
Ja, dat klopt. Goede toevoeging, dank je wel
[…] Hulpmiddelen en technieken bij verstopte melkkanalen en borstontsteking […]
[…] De eerste oplossing voor een borstontsteking is dus geen antibiotica (want dat werkt alleen als er bacteriën in het spel zijn), maar het verwijderen van het obstakel en het weer aan het stromen krijgen van de melk. Meer over verstopte melkkanalen, borstontstekingen en andere ongein in de borst vind je op de themapagina Pijn. Het hoofdartikel over het behandelen van borstontsteking vind je hier: Ondersteunende technieken […]
[…] Hulpmiddelen en technieken bij verstopte melkkanalen en borstontsteking Gekroonde ziekte: corona virus ziekte en borstvoeding. Dit blog is niet meer zichtbaar, maar werd vervangen door Melkgeheugen Vuistregel Stress management Spruw bij moeder en kind Borstvoeding, vruchtbaarheid en seksualiteit Dip – normaal verloop of te weinig voeding? Alcohol en zo […]
[…] een ander blog omschreef ik borstontsteking aldus: Een borstontsteking is over het algemeen een inflammatie als […]