Een baby die aan de borst drinkt, masseert met zijn tong, kaken en gehemelte krachtig de tepelhof en de zenuwuiteinden die daarin liggen. De prikkeling van deze zenuwuiteinden veroorzaakt het afgeven van prolactine en oxytocine door de hypofyse. Oxytocine zorgt ervoor dat de spiertjes rondom de melkkliertjes zich samentrekken en zo de melk die zich in de verzamelholtes van deze alveoli bevindt krachtig door de melkkanalen wordt gestuwd in de richting van de tepel. Pas als de melk op deze manier toeschiet (dit samenpersen van de melkkliertjes wordt de toeschietreflex genoemd) kan de baby grotere hoeveelheden melk uit de borst drinken.
Er zijn omstandigheden dat de toeschietreflex minder goed of niet werkt. Dat kan worden veroorzaakt door factoren bij de moeder (bijvoorbeeld stress, vermoeidheid of een minder goed werken van de hormoonrespons) of door factoren bij de baby. De oorzaken die aan de baby gerelateerd zijn hebben altijd te maken met een vermindering of uitblijven van een krachtige stimulatie van de tepelhof. Mogelijke factoren zijn onder andere prematuriteit, hypotonie of neurologische afwijkingen. Ook niet-effectieve drinktechnieken en zuigverwarring kunnen dit effect hebben. Indien het uitblijven van de toeschietreflex ontstaat door moederlijke factoren kan het gebruik van oxytocine neusspray uitkomst bieden. Dit is een natuur-identiek synthetisch oxytocine in een lage dosering voor opname via het neusslijmvlies, waardoor het snel wordt opgenomen en werkt. Enkele minuten voor het aanleggen wordt in elk neusgat één keer gesprayd. Wanneer het kind dan wordt aangelegd en gaat drinken zal snel een toeschietreflex volgen. Desgewenst kan het sprayen tijdens de voeding of bij het wisselen van borst een keer worden herhaald. Deze neusspray wordt ook succesvol gebruik door moeders die hun melk moeten afkolven.
Ook zonder medicatie kan een toeschietreflex worden opgewekt tijdens het drinken van de baby aan de borst. Veel moeders doen dit al op een min of meer instinctieve manier door tijdens het drinken van hun baby de borst meer of minder krachtig te masseren vanaf het lichaam in de richting van de tepel. Deze massage wordt veelal uitgevoerd met de volle hand, met de voet van de hand (de overgang van pols naar hand) of met de zijkant van de hand van pols tot en met pink. Soms wordt deze massage zo krachtig uitgevoerd dat er wrijvingsletsel ontstaat op de huid van de borst of een beurs gevoel in de borst. Dit is een ongewenst bij-effect, wat eventueel tot een verstopt melkkanaal of een mastitis kan leiden. Bij een goed toegepast massage van de borst tijden het drinken van de baby wordt er vooral druk uitgeoefend op de dieper in de borst liggende melkklieren en niet op de huid en de onderhuidse weefsels. De massage wordt wisselend op telkens een ander deel van de borst toegepast, om alle mekklierlobben te bereiken en stimuleren tot een grotere melkafgifte.
Jack Newman, MD, heeft een methode van compressie ontwikkeld die dit effect van letsel niet heeft en die direct op de melkklieren inwerkt. Hij heeft het de naam “Deep Breast Compression” (DBC, diepe borstcompressie) gegeven. Bij DBC wordt de borst niet bewegend gemasseerd, maar wordt statische druk uitgeoefend direct op de alveoli. Volgens de beschrijving van Newman wordt DBC alleen toegepast wanneer de baby zelf niet actief drinkt. Dit kan gebeuren wanneer de baby tijdens het drinken aan de borst minder actief wordt, gaat sabbelen of in slaap valt. Het kan ook een voortdurende staat zijn, bijvoorbeeld bij kinderen met motorische stoornissen; bij hen kan het nodig zijn altijd te helpen met DBC.
Beschrijving van DBC.
Neem de baby op de arm en leg hem gewoon aan. Pak de borst met de vrije hand, de duim aan de ene kant van de borst en de vingers aan de andere kant. De vingers en duim worden ver naar achteren geplaatst, weg van de tepelhof. Breng de duim en vingers naar elkaar toe, zonder ze in de richting van de tepelhof te schuiven. De druk moet stevig zijn, maar wel pijnloos. Tijdens het uitoefenen van de druk mag de vorm van het deel van de borst dat in het mondje van de baby is niet veranderen. Hierdoor zou de borst uit het mondje glijden of het vacuüm wordt verbroken. Hou de druk vast totdat de baby ook met compressie niet meer drinkt. Laat dan de druk los. Vaak zal de baby als de druk opgeheven wordt, meteen stoppen met zuigen, maar zal hij kort daarna als de melk weer begint te stromen opnieuw beginnen. Als de baby niet stopt met zuigen als de druk opgeheven wordt, wordt er niet direct opnieuw druk uitgeoefend. Door het opheffen van de druk krijgt de borst gelegenheid zelf een toeschietreflex tot stand te brengen. Als de melk niet meer stroomt en/of als de baby stopt met drinken wordt opnieuw druk uitgeoefend, met de hand iets gedraaid ten opzicht van de eerste keer. Op die manier wordt ook een ander deel van de alveoli geprikkeld. Eventueel wordt het proces nog eens herhaald. De compressie wordt toegepast op telkens dezelfde borst tot het niet meer leidt tot een versterkte melkstroom of tot de baby ook met compressie niet meer actief drinkt. Dan krijgt de baby een pauze en kan desgewenst de tweede borst op dezelfde wijze worden aangeboden.
Zie ook de beschrijving bij Moedermelk Netwerk
ls een baby door bijvoorbeeld anatomische problemen of motorische stoornissen niet in staat is om zelf een goede drinktechniek te leren, kan het nodig zijn om naast de massage- en compressietechnieken ook aan de borst bij de voeden met (afgekolfde) melk.Kinderen die geen toeschietreflex opwekken door niet-optimale technieken moeten eerst worden geholpen met het aanleren van technieken die wel werken. Tijdens dit leerproces kan massage en/of DBC worden toegepast om de baby aan te moedigen zelf effectiever te gaan drinken.
[…] niet meer actief drinkt en dat doen tot beide borsten minimaal 2 keer aan de beurt zijn geweest) en diepe borstcompressie. Als dat nog steeds tot onvoldoende toename leidt, kan er worden nagekolfd om de borsten zo goed […]
[…] Een specifieke manier van massage, diepe borstcompressie, wordt uitgevoerd zonder wrijving, maar enkel met druk (compressie). De bedoeling hiervan is het opwekken van een extra toeschietreflex om de melk beter te laten stromen en zo de borst beter te legen. Bekijk de techniek hier. […]