In Het Nieuwe Borstvoeding Boek beschrijven co-auteur Stefan Kleintjes en ik hoe borstvoeding werkt en welke problemen daarbij kunnen ontstaan, waaronder problemen met de borsten en tepels. Dit artikel haalt de problemen met tepels naar voren, terwijl het boek deze in de context van het geheel van borstvoeding plaatst. Door je goed in te lezen in de basis van borstvoeding kun je veel problemen voorkomen.
Inhoud
De anatomie van de tepel
– plaats op de borst
– inwendige structuur
Het drinken aan de borst
Oorzaken voor problemen
– vormafwijking
• klein, groot
• ingetrokken
– weefselstructuur variaties
– strak weefsel
Invloeden van buitenaf
– infectie
• schimmel
• bacterie
• virus
– wrijving, druk en verwonding
Oplossingen voor verschillende problemen
– technieken en houdingen voor aanleggen en drinken
– ondersteunende maatregelen: smeren en afdekken
– hulpmiddelen
De anatomie van de tepel
Om problemen met de tepels tijdens de borstvoeding periode te begrijpen, herkennen, voorkomen en genezen is het nodig eerst te weten hoe de tepel in elkaar zit en hoe die door de baby wordt gebruikt tijdens het drinken aan de borst.
plaats op de borst
De tepels bevinden zich min of meer aan de voorzijde van beide borsten, maar de plaatsing en de richting kunnen grote variatie vertonen. Dit is mede afhankelijk van de vorm en de structuur of stevigheid van de borst. De tepels hoeven ook niet symmetrisch te zijn geplaatst. De tepel bestaat uit de tepel zelf en de tepelhof.
Van buiten naar binnen zie je eerst de huid, met daarin aan de voorzijde van de tepel de tepeluitgangen (de uitgangen van de melkkanalen, 10-20 stuks) en in de huid van de tepelhof talgkliertjes (kliertjes van Montgomery) die vettend en reinigende talg uitscheiden. Bij de kliertjes van Montgomery kunnen ook rudimentaire melkkliertjes zitten. Afhankelijk van de aanleg bevinden zich op de tepelhof ook haren. De meeste haren worden gevonden aan de rand van de tepelhof.
inwendige structuur
De melkkanalen worden vrijwel direct achter de tepeluitgangen breder en vertakken zich in en net voorbij de tepelhof tot 15-20 lobben van melkkanalen en melkkliertrossen. De melkkanalen in de tepelhof worden geflankeerd door spiertjes die evenwijdig aan de melkkanalen lopen en door rondgaande spiertjes. Deze spiertjes zorgen voor erectie van de tepel en voor de massage van de melkkanalen om de melk eruit te werken.
Het drinken aan de borst
Het drinken aan de borst is een complex geheel van positieve en negatieve druk. De positieve druk wordt veroorzaakt door de massage van de borst door de tong en het gehemelte. De negatieve druk door het vergroten van de orale holte bij het laten zakken van de onderkaak, terwijl het vacuüm wordt vastgehouden. Indien de positieve druk wordt uitgeoefend terwijl de tepel tussen de tong en het zachte gehemelte ligt en de lippen losjes om de borst heen de mondholte luchtdicht afsluiten verkoopt dit proces zonder schade aan de tepel of tepelhof te veroorzaken. Zie verder Borstvoeding, de basis.
Oorzaken voor problemen
De oorzaken voor tepelproblemen kunnen liggen aan de aanleg en de structuur van de tepel en tepelhof zelf of aan de orale anatomie en de drinktechnieken van de baby en andere invloeden van buitenaf. Pijnlijke en kapotte tepels hebben altijd een oorzaak, het is nooit iets dat ”er nu eenmaal bijhoort”. Meer links naar lezen over pijnlijke tepels en andere pijn bij borstvoeding vind je in de blog categorie Pijn.
Anatomie
De hierboven beschrevene is de algemene, gemiddelde bouw en structuur van de tepel en de tepelhof. Geen twee tepels zijn exact gelijk, zelfs niet die van dezelfde vrouw. De meeste variaties hebben geen invloed op de functie van de tepel, sommige kunnen dit wel hebben.
Klein, groot
Gemiddeld is de tepel ongeveer een centimeter in lengte en doorsnede. Normale variaties kunnen daar tot wel 50% van afwijken in lengte en/of doorsnede. Dus tepels kunnen smal en kort, smal en lang, breed en kort of breed en lang zijn en alles daartussenin. Zolang de baby er zijn mond omheen kan sluiten en de tepel zijn reflexpunt (ongeveer op de overgang van hard naar zacht gehemelte) kan prikkelen zal er weinig aan de hand zijn.
Soms kunnen tepels te kort zijn en ook met erectie te kort blijven.
Erg brede of erg lange tepels kunnen problemen geven. Een baby met een wat kleinere mond kan die niet om een bredere tepel heen plooien of ver genoeg over een lange tepel heen pakken. Dit kan een verkeerde drinktechniek veroorzaken of het kan tot kokhalzen leiden.
Vormafwijking
Naast puur de lengte en omvang van de tepel kan een tepel ook een afwijkende vorm hebben. Meest voorkomend daarbij is dat de doorsnede niet rond is maar ovaal. Dit kan oplopen tot een ovaal die dubbel zo lang als breed is. Soms kan dit ook een 8-vorm zijn. In een enkel geval bestaan er twee tepels pal naast elkaar. Er is dan sprake van een extra tepel (supernumeraire tepel, zie Extra extraatjes) die precies naast de gewone tepel staat. Dit verschijnsel wordt ook wel polythelie genoemd. Het probleem is dan meestal dat de baby de tepel niet over de breedste doorsnede kan omvatten. Soms kan ook littekenweefsel van eerder letsel een vormverandering veroorzaken. dit zal over het algemeen geen problemen met aanleggen veroorzaken, maar kan wel leiden tot pijnklachten.
Weefselstructuur variaties
strak weefsel
Bij sommige vrouwen is de structuur van de weefsels van de tepel erg strak, waardoor de tepel lastiger erecteert (langer wordt). Dit kan het moeilijk maken voor de baby om de tepel diep genoeg in de mond te krijgen en dat kan dan weer pijn aan de tepels veroorzaken.
ingetrokken tepels
De gemiddelde tepel steekt ongeveer een centimeter uit voorbij de ronding van de borst. Soms kan de tepel in rust vlak zijn, dus niet uitsteken, maar bij prikkeling zal deze erecteren en dus wel gaan uitsteken. Dit hoeft bij zorgvuldig aangeleerde aanlegtechnieken verder geen problemen te geven. Andere tepels zijn vlak of ingetrokken en zullen bij prikkeling eerder dieper in de borst verdwijnen. Tijdens het drinken door de baby komt dit soort tepels over het algemeen wel naar buiten. Een deel van deze tepels zal na het drinken enige tijd naar buiten blijven en na verloop van tijd ook tussen de voedingen door zo blijven. Een ander deel zal direct na het loslaten weer naar binnen schieten. Dit kan problemen geven doordat de tepel met melkresten een voedingsbodem voor smetten kan worden. Ook kan de tepel door het altijd ingetrokken zijn erg gevoelig zijn en kunnen er makkelijker kloven ontstaan door de wrijving en druk van het drinken.
Invloeden van buitenaf
Naast aangeboren variaties in formaat, vorm en structuur zijn er ook invloeden van buitenaf die de tepel kunnen beschadigen of anderszins problemen geven.
Infectie
Zoals elk lichaamsdeel kunnen de tepels worden geïnfecteerd door ziekteverwekkers zoals schimmels, virussen en bacteriën. Tijdens de borstvoeding periode is besmetting makkelijker, doordat de tepels vaker vochtig en week zijn of er wondjes ontstaan.
schimmel
Schimmelinfecties op en rond de tepel worden meestal veroorzaakt door de schimmel Candida Albicans. Deze schimmel is ook vaak verantwoordelijk voor vaginale schimmels en voor spruw in de mond van de baby. Daarnaast kunnen ook schimmelinfecties op andere lichaamsdelen, bijvoorbeeld de voeten (zwemmerseczeem) en de nagels (kalknagels) door C Albicans worden veroorzaakt. Schimmels zijn zeer besmettelijk en worden makkelijk overgedragen via contact tussen verschillende huidoppervlakken en slijmvliezen. Bij aantasten van de darmflora, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica nemen de gisten en schimmels in de darm hun kans waar en volgt makkelijk een uitbraak elders in het lichaam. Vrouwen met een actieve of latente besmetting in de vagina kunnen de schimmel makkelijk overbrengen op hun kind tijdens de geboorte. Ook seksuele handelingen kunnen schimmelinfecties heen en weer laten gaan tussen monden, handen en geslachtsorganen van de partners, die het op hun beurt weer aan anderen kunnen overdragen. Een schimmelinfectie (ook spruw genoemd) van de tepel en tepelhof kenmerkt zich in de eerste fase door steeds erger wordende jeuk, gevolgd door pijn en een witte aanslag en/of een parelmoerglans en/of een felrode uitslag. Spruw in de mond van de baby uit zich door onrustig en ‘’slordig’’ drinkgedrag en een dikke witte aanslag in kleine en/of grote plakkaten in de mond (tong, gehemelte en binnenkant van de wangen en de lippen) en/of een parelmoerglans met name in de binnenkant van en op de lippen. Als de witte plakkaten kunnen worden weggeveegd (wat erg veel moeite kost) zijn de slijmvliezen eronder felrood verkleurd.
virus
Meest voorkomen virale infectie op en rond de tepel is herpes van de soort die ook de koortslip veroorzaakt, herpes simplex. Een herpesinfectie op de tepel kan de baby besmetten en met name voor heel jonge kinderen is dit een gevaarlijke besmetting.
bacterie
Een bacteriële infectie kan ontstaan als er op de tepel een wondje ontstaat waarin normale huid bacteriën zich nestelen. De meest voorkomende veroorzakers zijn de pathogene huidbacteriën Streptococcus pyogenes en Staphylococcus aureus. Bacteriële infecties kunnen ook ontstaan in bestaande virale of schimmel infecties.
wrijving, druk en verwonding
Wrijving en druk komt meestal voor bij het drinken aan de borst met onjuiste technieken of bij afwijkende orale anatomie bij het kind (lees hierover bijvoorbeeld Frenulumvariaties bij pasgeborenen). Een andere belangrijke veroorzaker van druk en wrijving zijn niet goed aangemeten of geplaatste kolfschilden (Aanmeten van kolfschilden). Ook niet goed passende kleding of borstvoeding hulpmiddelen kunnen de veroorzakers zijn. Een niet goed passende beha, of een beha of andere kleding met een dikke naad juist over tepel kan ernstige irritatie geven door wrijving en/of druk. Borstvoeding hulpmiddelen van harde materialen (lekschalen, zilveren of natuurschelp tepelschilden, tepelvormers, enzovoorts) kunnen door druk en/of onjuiste plaatsing pijn en verwondingen veroorzaken.
Verwondingen kunnen ontstaan door doorgaande wrijving en druk (zie boven) of door bijten.
Oplossingen voor verschillende problemen
Technieken en houdingen voor aanleggen en drinken
Bij pijnlijke en kapotte tepels, moet vrijwel altijd als eerste worden gekeken naar de aanleg- en drinktechnieken. Lees Borstvoeding, de basis nog eens door voor de principes van aanleggen drinken aan de borst. Over het verschil in houdingen kun je dit eens lezen: Sta op en relax en Houding. In Waar is mijn toverstaf gebleven? bespreek ik een casus waar de orale anatomie deels kon worden opgevangen met kleine veranderingen in de manier van aanleggen en de houding. In Vliegverkeer tenslotte komen twee belangrijke technieken aan de orde die goed kunnen werken bij anatomische variaties in de babymond.
Vaak is het bij problemen met aanleg- en drinktechnieken ook een goed idee om wat bodywork te laten doen. Dit zijn behandelingen door een osteopaat, manueel therapeut of cranio-sacraal therapeut worden uitgevoerd en waarbij blokkades en spanningen in het kind worden opgeheven. Mijn voorkeur gaat uit naar een cranio-sacraal therapeut. Kies wel altijd een therapeut die ervaring heeft met baby’s.
Ondersteunende maatregelen: smeren en afdekken
Er bestaan allerlei zalfjes en crèmes om op je tepels te smeren. Het meest effectief is een zuivere vette zalf, bijvoorbeeld lanoline, kokosolie of een combinatie van die twee, eventueel gemengd met wat kruidentincturen of etherische olie van bijvoorbeeld calendula om het genezingsproces te ondersteunen (bijvoorbeeld Gold Medal van Eurolac lactatiekunde). Crèmes zijn minder geschikt omdat ze water bevatten en snel worden opgenomen. Het doel van smeren is juist dat het smeersel niet direct wordt opgenomen, om het proces van vochtige wondgenezing te onderhouden, zodat er geen korstjes ontstaan. Daarnaast bevatten crèmes vaak conserveringsmiddelen. Gebruik nooit middelen die moeten worden verwijderd voor de baby gaat drinken.
Vochtige wondheling kan ook worden bereikt door de tepels af te dekken met gelkompressen. Zorg hierbij voor perfecte hygiene, want er zijn rapportages van bacteriële of schimmelinfecties op de plaatsen waar de gelkompressen de huid bedekken. Neem dagelijks of meermaals per dag schone kompressen. Volg de gebruiksaanwijzing nauwkeurig op.
Afdekken kan ook met een plukje vette schapenwol. Schapenwol neemt goed vocht op, maar voorkomt juist dat de huid week wordt. Het verzacht pijn en voorkomt extra pijn door wrijving of stoten van de gevoelige tepels. Plukjes wol werken overigens ook goed op kapotte en schrale babybilletjes. Zie video Schapenwol voor wondverzorging
Indien de verwonding op de tepel is veroorzaakt door een infectie dan moet deze worden behandeld door een arts met bijpassende geneesmiddelen, veelal in de vorm van een zalf of creme. De meeste plaatselijk gebruikte geneesmiddelen zijn veilig te gebruiken in combinatie met doorgaande borstvoeding. Vraag een medicijnconsult aan om na te gaan of dit voor het voorgeschreven middel ook geldt en of de middelen moeten worden afgewassen voor de baby wordt aangelegd.
Hulpmiddelen
Tepelhoedjes hebben hun eigen artikel. Ze kunnen soms nuttig zijn om direct contact met de gekwetste huid te verminderen, terwijl aan de werkelijke oorzaak van het probleem wordt gewerkt. Tepelhoedjes kunnen eventueel worden gebruikt om het risico van besmetting bij infectie aan de tepel te voorkomen.
Er zijn ook tepelbeschermers. Dit zijn een soort plastic schelpen die in de beha worden gedragen en die voorkomen dat de tepels langs de stof van de beha schuren of er door wondvocht aan vast pakken. Draag deze beschermers (soms ook bekend onder de naam lekschalen) altijd met een niet te strakke beha, om te voorkomen dat de randen in de borst gedrukt worden en daar een verstopping veroorzaken. Tepelbeschermers van andere materialen, zoals natuurschelp of zilver, worden soms ook aangeraden om preventief te dragen. Het genezende effect van deze hulpmiddelen is niet in onderzoek aangetoond. Preventief gebruik is af te raden, om dezelfde redenen als andere soorten harde schelpen in de beha. Het voortdurend dragen van volkomen afdekkende hulpmiddelen kan daarnaast de oorzaak zijn van smetplekken en week worden van de huid en daardoor een ingang vormen voor infecties en de tepels meer gevoelig maken voor het ontstaan van kloven.
Ingetrokken en vlakke tepels kunnen worden ”geactiveerd” door massage of zuiging. De Hofmantechniek maakt eventuele verklevingen wat los waardoor de tepel makkelijker erecteert. Deze oefening houdt in dat te weerszijden van de tepel twee vingers worden geplaatst, die vervolgens zachtjes uit elkaar bewogen worden. Wissel van plaats zodat de gehele tepel rondom wordt behandeld. Deze oefening kan tijdens de zwangerschap enkele keren per dag worden uitgevoerd en tijdens de borstvoeding periode direct voor het aanleggen. Tijdens de zwangerschap kunnen ook speciale borstschelpen worden gedragen. Deze ”tepelvormers” lijken op lekschalen, maar hebben een kleinere opening. Deze opening, beter gezegd het plastic om de opening heen, fungeert als een Hofman oefening door een constante druk uit te oefenen. Draag maar enkele keren per dag gedurende maximaal een uur.
De Nipplette en andere ”tepelzuigers” zorgen voor een continue zuiging en worden ook tijdens de zwangerschap gebruikt. De werkzaamheid van de Hofman oefeningen en de mechanische middelen voor druk en zuiging zijn niet in onderzoek aangetoond.
Een hulpmiddel in de vorm van een ouderwets balgkolfje, maar dan veel kleiner kan worden gebruikt om direct voor het voeden zuiging te gebruiken om een onwillige tepel te aten erecteren of te voorschijn komen. Hiervoor kan ook een gewone handkolf worden gebruikt.
Tot sot
Pijn aan de tepels al dan niet tijdens het voeden is altijd reden om te gaan zoeken naar een oorzaak en een oplossing. Pijn is nooit een normaal onderdeel van het geven van borstvoeding. In de eerste dagen kan er bij het eerste aanhappen wat ongemak zijn, maar blijvende pijn is nooit iets ”wat erbij hoort”. Zoek naar een oorzaak en probeer wat van de tips in dit artikel. Als dit niet snel verbetering geeft, zoek dan professionele hulp. Een lactatiekundige is gespecialiseerd in het zoeken naar oorzaken en gevolgen en het oplossen van problemen bij borstvoeding. Een lactatiekundige kan ook goed inschatten of andere hulp, van een andere specialist, bijvoorbeeld een arts of een andere therapeut, nodig is. Stel hulp niet uit, want pijn is altijd een teken dat er iets niet goed gaat. Problemen waaraan niet of pas te laat wordt gewerkt kunnen zich zodanig ontwikkelen dat oplossen moeilijk tot onmogelijk wordt en de borstvoeding moet worden opgegeven. Dat zou heel jammer zijn en is over het algemeen niet nodig.
Als je besluit een tepelhoedje te gebruiken, zorg dan dat je het correct aanbrengt.
[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”][/av_one_full]
[av_hr class=’default’ height=’50’ shadow=’no-shadow’ position=’center’ custom_border=’av-border-thin’ custom_width=’50px’ custom_border_color=” custom_margin_top=’30px’ custom_margin_bottom=’30px’ icon_select=’yes’ custom_icon_color=” icon=’ue808′]
[av_social_share title=’Deel dit stuk’ style=” buttons=” share_facebook=” share_twitter=” share_pinterest=” share_gplus=” share_reddit=” share_linkedin=” share_tumblr=” share_vk=” share_mail=”][/av_social_share]
[av_comments_list av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=”]
[av_productslider categories=’314′ columns=’5′ items=’-1′ offset=’0′ sort=’0′ autoplay=’yes’ interval=’5′]
[av_one_half first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” mobile_breaking=” mobile_display=”]
[av_partner columns=’3′ heading=’Eurolac Lactatiekunde werkt samen met’ size=’portfolio’ border=” type=’grid’ animation=’slide’ navigation=’arrows’ autoplay=’false’ interval=’5′]
[av_partner_logo id=’16960′ hover=” link=’manually,http://borstvoeding.com’ linktitle=” link_target=’_blank’]
[av_partner_logo id=’16957′ hover=” link=’manually,http://babyenborst.nl’ linktitle=” link_target=’_blank’]
[av_partner_logo id=’16958′ hover=” link=’manually,http://moedermelknetwerk.nl’ linktitle=” link_target=’_blank’]
[/av_partner]
[/av_one_half]
[av_one_half min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” mobile_breaking=” mobile_display=”]
[av_partner columns=’2′ heading=’Het Nieuwe Borstvoeding Boek’ size=’no scaling’ border=” type=’grid’ animation=’slide’ navigation=’arrows’ autoplay=’false’ interval=’5′]
[av_partner_logo id=’18943′ hover=” link=” linktitle=” link_target=”]
[av_partner_logo id=’18939′ hover=” link=” linktitle=” link_target=”]
[/av_partner]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
Te koop in de webwinkel van Eurolac Lactatiekunde of van Kenniscentrum Borstvoeding
[/av_textblock]
[/av_one_half]
[av_one_half first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” mobile_breaking=” mobile_display=”]
[av_icon_box position=’left’ icon_style=” boxed=” icon=’ue807′ font=’entypo-fontello’ title=’Moederliefde’ link=” linktarget=” linkelement=” font_color=” custom_title=” custom_content=” color=” custom_bg=” custom_font=” custom_border=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”][/av_icon_box]
[av_headline_rotator before_rotating=’Moederliefde is’ after_rotating=” interval=’5′ animation=’fade’ tag=’h2′ size=’23’ align=’left’ custom_title=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” admin_preview_bg=”]
[av_rotator_item title=’krachtig’ link=” linktarget=” custom_title=”]
[av_rotator_item title=’uniek’ link=” linktarget=” custom_title=”]
[av_rotator_item title=’jouw geschenk aan je kind’ link=” linktarget=” custom_title=”]
[av_rotator_item title=’uniek en instinctief’ link=” linktarget=” custom_title=”]
[av_rotator_item title=’Onvoorwaardelijke nabijheid liefde rust borstvoeding. Tot het moment daar is dat het kindje zelf stappen zet om de buitenwereld te ontdekken en dan nog steeds onvoorwaardelijk er zijn en al het voor genoemde blijven aanbieden op verzoek.’ link=” linktarget=” custom_title=’#b02b2c’]
[av_rotator_item title=’Moederliefde is ook papaliefde respecteren, stimuleren en waarderen!!’ link=” linktarget=” custom_title=’#0958ea’]
[/av_headline_rotator]
[av_hr class=’default’ height=’50’ shadow=’no-shadow’ position=’center’ custom_border=’av-border-thin’ custom_width=’50px’ custom_border_color=” custom_margin_top=’30px’ custom_margin_bottom=’30px’ icon_select=’yes’ custom_icon_color=” icon=’ue808′ av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=”]
[av_contact email=’info@eurolac.net’ title=’wat vind jij moederliefde?’ button=’insturen’ on_send=” sent=’Uw bericht is verstuurd!’ link=’manually,http://’ subject=” autorespond=” captcha=” form_align=” color=” admin_preview_bg=”]
[av_contact_field label=’Naam’ type=’text’ options=” check=’is_empty’ width=’element_third’][/av_contact_field]
[av_contact_field label=’Moederliefde is:’ type=’textarea’ options=” check=’is_empty’ width=’element_third’][/av_contact_field]
[/av_contact]
[/av_one_half]
[av_one_half min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=” mobile_breaking=” mobile_display=”]
[av_heading heading=’Nieuwsbrief’ tag=’h3′ style=” size=” subheading_active=” subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
Schrijf je in voor de Eurolac Nieuwsbrief en blijf op de hoogte van alle nieuwtjes
[/av_textblock]
[av_mailchimp list=’6a9ece6014′ double_opt_in=’aviaTBdouble_opt_in’ on_send=” sent=’Dank je wel dat je je op de Nieuwsbrief abonneerde!’ link=’manually,http://’ color=”]
[av_mailchimp_field id=’0′ type=’text’ check=’is_email’ options=” label=’Email adres’ width=’element_fourth’ disabled=”]
[av_mailchimp_field id=’1′ type=’text’ check=” options=” label=’voornaam’ width=’element_fourth’ disabled=”]
[av_mailchimp_field id=’2′ type=’text’ check=” options=” label=’achternaam’ width=’element_fourth’ disabled=”]
[av_mailchimp_field id=’av-button’ type=’button’ check=” options=” label=’Abonneer ‘ width=’element_fourth’ disabled=”]
[/av_mailchimp]
[/av_one_half]