Geef die boer een stoel, kregen wij te horen als we boerden na de baby tijd. In de babytijd krijgt de boerende baby luid applaus en aanmoediging. Het kan verkeren. Waarom is er eigenlijk zo weinig zinnigs te vinden over het boeren van zuigelingen?
oorspronkelijk verschenen in 2016, herzien in 2018, 2021
Het idee voor ‘’Boertjes voor dummies’’ kreeg ik door dit bericht van een lezeres:
Dag Gonneke,
Misschien een idee voor een blog.
Een vriendin van mij werd onlangs voor het eerst moeder. De borstvoeding gaat goed en daar geniet ze van. Wel is ze, zoals alle nieuwe mama’s soms wat onzeker. Ze realiseerde zich dat ze van de kraamzorg geen instructies over het laten van een boertje had gekregen. Haar zoontje boerde ook weinig en gaf slechts soms iets terug. Ze sloeg google erop na en vond dit ‘artikel’: http://www.mamaplaats.nl/advies/je-baby-en-boeren. Volgens mij is dit wel de slechtste bron ooit. Gelukkig kwam vriendin daar ook snel achter. Nadat ze dit aan mij voorlegde heb ik haar doorverwezen naar jouw website en borstvoeding.com om voortaan antwoord op vragen te vinden. Voor haar ben ik met zoekterm ‘boertje’ nog even op bv.com en eurolac.netgaan kijken maar kon geen ‘boeren voor dummy’s’ artikel vinden.
Heel verhaal maar misschien kan je hier linksom of rechtsom wat moois mee maken.
Vriendelijke groet, […]
Ik beloofde boeren voor dummy’s op mijn to-do-list te zetten. Schandalig dat daarover bij de leidende borstvoedingssites niets te vinden is. Of is dat zo omdat er misschien weinig over te vertellen valt?
Axioma
Een axioma is in de wiskunde en logica een niet bewezen, maar als grondslag aanvaarde bewering. Een axioma dient zelf als grondslag voor het bewijs van andere stellingen. Een axioma maakt deel uit van een deductief systeem, wat in de wiskundige logica een theorie heet. Deze term is daarnaast ook goed te gebruiken in de studies van de menselijke biologie, fysiologie en gedrag. Er zijn allerlei aannames, bijvoorbeeld over slapen, eten en gedrag van zuigelingen, waarvan het maar de vraag is of die meer zijn dan een theorie of een gewoonte. In het hierboven aangehaalde artikel gaat men er van uit dat er vrijwel altijd gasophopingen zullen zijn in de maag van de jonge zuigeling en dat er derhalve na elke maaltijd geboerd zal moeten worden.
Dierenwereld
Mijn eerste, min of meer reflexmatige, reactie is in dergelijke gevallen te gaan kijken naar andere zoogdieren, liefst zoogdieren die wat betreft zoog- en zorggedrag een beetje op ons lijken. Met andere woorden, zoogdieren die net als wij zijn ontworpen om hun jongen te dragen en zeer frequent te voeden. Ik zou ervoor naar Apenheul moeten om het zeker te weten, maar ik denk niet dat moeder gorilla, moeder chimpansee (of moeder bonobo op de foto) of moeder orang oetang de halve dag rondlopen met hun jong op de schouder en op de billetjes kloppend om het gas eruit te krijgen.
(Eerlijk gezegd ben ik virtueel even naar Apenheul geweest, om precies te zijn de fotopagina van Apenheul Facebookpagina.)
En vervolgens stel ik mij dan de vraag: ‘’Is het logisch te veronderstellen dat kinderen zo krakkemikkig ter wereld komen dat ze na elke maaltijd intensief moeten worden geholpen om gas uit de maag te werken?’’ Bij onze naaste nichten is dat kennelijk niet het geval en ik kan me zo gauw geen enkele ander zoogdier bedenken waar het wel zo is. Ik ken wel zoogdieren die na de maaltijd de buikjes masseren om de darmfunctie te stimuleren, dus om het voedsel de weg naar de uitgang te wijzen als het ware.
Bubbel buikjes
En waarom zouden kinderen eigenlijk gas in de maag hebben na de maaltijd? Is dat zo vanzelfsprekend als eerder genoemde site de lezer wil laten denken? Er wordt gesteld dat kinderen die niet op de juiste manier drinken lucht mee zuigen vanwege onvoldoende luchtdicht afsluiten. Dit klopt. Kinderen die om een of andere reden geen luchtdichte afsluiting hebben rond de borst (of de speen) zuigen ook lucht aan en slikken dat met de melk mee door. Die lucht gaat inderdaad naar doen in de maag en moet er weer uit via een boer. Je kunt je vragen of je het daar bij moet laten en dus accepteren dat die boeren erbij horen, of dat je kunt proberen te achterhalen waarom het kind lucht hapt en daar iets aan doen. Want luchthappen is geen normaal onderdeel van gevoed worden. Andere oorzaken worden als volgt omschreven:
‘’In geval van borstvoeding kan het dieet van de moeder zorgen voor meer gas in de voeding van de baby. En in geval van kunstvoeding kan het mengen van de voeding met water voor extra luchtbelletjes in de voeding zorgen.’’
Melk met bubbels
Het tweede deel klopt: als je te hard schudt met de fles bij het mengen, maak je milkshake. Maar als je niet goed schudt krijg je klontjes. (Lees meer over veilige kunstvoeding en een manier om flesvoeding zo te geven dat er minder lucht wordt gehapt.) Het eerste deel klopt niet. Om gasvorming in de maag te veroorzaken met moedermelk door de voeding van de moeder, moet er gas uit de darm van de moeder in haar bloed komen en vervolgens uit het bloed in haar melk en zo bij de baby. Bloed met bubbels dus. Geen goed idee, echt geen goed idee.
Onderzoek en hypotheses
Enfin, voor het geval dat er toch lucht in baby’s buik is gekomen en je weet zo gauw niet hoe je dat moet voorkomen, zal de baby moeten boeren. Maar alleen dan, niet standaard bij elke baby na elke maaltijd. Onderzoek van Kaur et al (2014) heeft aangetoond dat dat geen verschil geeft. Hun conclusie luidt: Hoewel het laten boeren van de baby haast een rite de passage is, toonde onze studie aan dat het laten boeren geen significant verschil maakt wat betreft krampjes of kolieken en er was zelfs een significante toename van het teruggeven van melk tijdens de drie maanden van de follow up.
Christian Flaig (2007) stelt een hypothese op waarin sommige gevallen van wiegendood zouden kunnen worden veroorzaakt door de druk van ontsnappend maag-gas via de slokdarm, waardoor er druk ontstaat op de baroreceptoren (bloeddruksensoren) van de aderen in het mediastinum (de ruimte tussen de longen) waardoor er door het lichaam wordt gedacht dat er een te hoge bloeddruk is en er maatregelen worden genomen om die bloeddruk te doen dalen. Dit effect zou worden versterkt wanneer het kind op de buik slaapt. Flaig doet daarom de aanbeveling om te onderzoeken of veelvuldig en efficiënt laten boeren voor het slapen gaan een gunstig effect zou hebben op het tegengaan van wiegendood. Maar het is een hypothese (gepubliceerd in een Journal met de toepasselijke naam Medical Hypotheses), dus we hoeven daar niet al te veel aandacht aan te geven. Ik vind het persoonlijk ietwat ver gezocht.
Welnu, je baby heeft gegeten en lucht mee gedronken en die lucht moet er wel uit, want zo’n opgeblazen buik slaapt niet lekker. Iedereen die zelf wel eens een boer dwars had zitten weet hoe onaangenaam en pijnlijk dat kan zijn. Een handreiking:
- Neem je kind bij je in een verticale of voorover liggende houding
- Niet schudden of hard kloppen, maar stil houden en zachtjes wrijven over de rug of zachtjes ritmisch kloppen tegen de luier.
- Geef zachte druk op de maag door die tegen de schouder of de knie te plaatsen of op de dragende hand.
Dat laatste is de clou: druk op de maag in een positie die ervoor zorgt dat de samengedrukte lucht in de richting van de slokdarm gaat. Die druk verzamelt de lucht en drukt die door de maagingang naar buiten. Het wrijven of zachte kloppen is meer ter geruststelling van de baby, ter kalmering.
Sommige baby kunnen de lucht via de normale uitgang van de maag wegwerken, de darmen in. Ook daar kan die lucht problemen geven, net als gas dat tijdens de vertering van het voedsel in de darm wordt gevormd. Darmgasverwijdering vereist andere technieken dan maaggasverwijdering.
Vlog over massage van de babybuik bij darmproblemen.
Verder lezen en gebruikte literatuur
Verzamelde blogs over buikpijn en geborrel
R Kaur, B Bharti, S K Saini: A randomized controlled trial of burping for the prevention of colic and regurgitation in healthy infants. 2014 · Child Care Health and A randomized controlled trial of burping for the prevention of colic and regurgitation in healthy infants
Christian Flaig: Inappropriate mediastinal baroreceptor reflex as a possible cause of sudden infant death syndrome – Is thorough burping before sleep protective? 2007, Medical Hypotheses