Shaken, not stirred” Deze beroemde uitspraak van James Bond dringt zich altijd aan mij op als deze vraag weer eens op komt: moedermelk schudden, zwenken, roeren.
Foto: Sean Connery als James Bond drinkt, per vergissing, enkel in You only live twice zijn martine geroerd en niet geschud
”Shaken, not stirred”. Deze beroemde uitspraak van Bond, James Bond dringt zich altijd aan mij op als het onderwerp weer eens aan de orde komt of je moedermelk nu wel of niet mag schudden. Een voor de hand liggende reden om met dat schudden dat voorzichtig te zijn, is dat we van een moedermelkmaal geen milkshake willen maken. Eiwitrijke vloeistoffen schuimen makkelijk bij schudden en klutsen. Daar maken we graag gebruik van als we een koffie met opgeklopte melk (of op zijn Italiaans een cappuccino) willen drinken. Voor een baby of peuter is schuimende melk een minder goed idee, want al die luchtbellen blijven schuimen en bruisen in zijn buik en dat is helemaal geen fijn gevoel. Ik schreef al eerder over schuimende, bruisende en gistende moedermelk (een serie van vijf blogs hier beginnen; klik onderaan steeds op ”Nieuwer bericht”).
Een andere reden die hardnekkig de ronde doet is de denaturatie van de eiwitten door schudden. Denaturatie van eiwitten wil zeggen dat de eiwitten worden afgebroken tot hun samenstellende aminozuren. Dat is niet erg voor de voedingswaarde, maar de beschermende eiwitten kunnen dan niet meer zo goed hun werk doen. Het is een zeer hardnekkig advies dat op veel als betrouwbare bekendstaande sites wordt herhaald. Ik ben een paar keer op zoek geweest naar bewijzen en heb ze niet kunnen vinden.
Het lijkt erop dat veel bronnen teruggrijpen op één gezaghebbende bron, die ook geen referenties geeft. Het verhaal over denaturatie wordt er neergezet als universele waarheid, als axioma. Nu zijn er bij borstvoeding wel meer axioma’s, onbewijsbare waarheden en uitgangspunten. Bij borstvoeding is het nu eenmaal moeilijk om dingen in een laboratorium te testen of een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek te doen. Maar moedermelk kan uiteraard wel in een laboratorium worden onderzocht. En dat wordt ook gedaan. Maar niet op het punt van denaturatie van de eiwitten door schudden. Een herzien literatuuronderzoek (met dezelfde uitkomst), gebaseerd op fysica en logica ondersteunt mijn verhaal: Swirled or shaken? Does shaking actually damage milk – the scientific evidence (Repost from 2014)
En dus moeten we terug naar wat we wel weten en van daaruit verder redeneren. In de wiskunde geldt dat twee axioma’s elkaar niet mogen tegenspreken. Nu is het zo dat als vaststaand wordt aangenomen dat moedermelk een robuuste stof is, net als de melk van andere zoogdieren. Dat is nodig, want het moet een betrouwbare bron van voedsel en bescherming zijn voor de jongen in de meest kwetsbare periode van hun leven. Dat axioma kun je dus inderdaad voor waar aannemen, want het zou een evolutionaire onlogica zijn als het niet zo was. Daaruit volgt dat andere axioma’s daarmee in lijn moeten zijn. Met de hand een flesje melk schudden en daarmee een van de belangrijkste aspecten van de melk vernietigen is in tegenspraak met het axioma van de robuuste melk. Ergo, dat schudden-axioma kan niet waar zijn.
Al zoekend naar gegevens over denaturatie van eiwitten komen we dan toch tegen dat schudden daarvan een oorzaak kan zijn. Maar dan hebben we het niet over een beetje schudden met de hand, maar over langer durend en heftig, machinaal schudden, bijvoorbeeld in een vortex menger. Gewoon, rustig wat schudden of een paar keer op zijn kop en weer terug zal niets kapot maken, maar werkt toch effectiever dan ‘zwenken’’.
Overigens zijn het kolven zelf en het invriezen ook factoren die tot denaturatie van eiwitten zouden kunnen leiden. Moedermelk is en blijft het beste direct uit de bron. Maar voor wie dat geen haalbare kaart is, kan de melk worden gekolfd en bewaard en ontdooid, opgewarmd en zachtjes geschud worden.
In het hierboven aangehaalde blog citeert de auteur haar collega: “Really I think it’s just one more way to make breastfeeding seem super hard and easy to mess up.” ofwel: ”Ik denk dat het gewoon weer een manier is om het te laten lijken dat borstvoeding iets heel erg moeilijks is en makkelijk kapot te maken.” Ik denk dat ze daar gelijk in heeft.
[…] het feit dat die niet zo wetenschappelijk sterk is als wordt beweerd, zie de link in mijn artikel Schudden, zwenken, roeren) is het feit dat dit van hun kind gescheiden moeders het idee kan geven dat dat hele afkolven de […]