De beruchte dip bij 4 maanden. Dip als in te weinig groei en dus te weinig melk? Of dip als in natuurlijke afname van sterke groei?
Wederom komt de inspiratie voor een blogberichtje van Facebook: ”Wat ik me al een hele tijd afvraag… waar komt de bekende “4 maanden dip” uit voort?” Mijn korte antwoord was als volgt: ”Oorspronkelijk was dit het punt waar de kindjes die borstvoeding krijgen gaan afwijken van de standaard groeicurves. De algehele paniek sloeg dan toe omdat men abusievelijk aannam dat kindjes met borstvoeding te langzaam gingen groeien, terwijl in feite kindjes met kunstvoeding veel te snel (blijven) groeien. Deze fase valt dan vaak ook samen met een betere afstelling van het aanbod van melk, zodat de borsten niet meer de hele tijd propvol zitten (en moeders denken dat de melk op is). En het valt samen met een grote stap in het bewustzijnsontwikkeling, waardoor kindjes sneller zijn afgeleid, meer interesse krijgen in de omgeving en liever gaan liggen ginnegappen dan drinken. Dank je voor het vragen, je inspireert me om er een blog over te gaan schrijven.” Nu volgt dus het lange antwoord.
Veel termen die we gebruiken stammen uit tijden dat de meerderheid van kindjes maar kort of helemaal geen borstvoeding kregen. Het voeden van kinderen ging in die tijd volgens vaste en beperkende regels. Kinderen kregen een vastgestelde hoeveelheid eten op vastgestelde tijden, waarbij zowel de hoeveelheden als de tijd ertussen steeds groter werden, tot kinderen na een paar maanden of bij een bepaald gewicht vier porties van 220 à 240 ml melk kregen per etmaal. De kinderen die wel borstvoeding kregen, moesten zo veel mogelijk volgens deze regels worden gevoed. Met kunstvoeding groeiden deze kinderen over het algemeen als kool, vanaf het moment dat zij een manier hadden gevonden om deze hoeveelheden melk te verwerken en verteren. Ze groeiden tegen de klippen op. De groei van kinderen werd altijd afgezet op groeicurves die waren gebaseerd op een hele generatie kinderen die op een dergelijke manier werden gevoed. Men zag dit dan ook als de normale of natuurlijke groei van kinderen. Ook toen langzaam aan meer kinderen borstvoeding kregen en de schema’s werden versoepeld voor borstkindjes, werd er toch nog verwacht dat alle kinderen volgens diezelfde verouderde curves zouden blijven groeien.
Na de nodige startproblemen (afvallen en maar moeizaam weer aan het geboortegewicht komen na 1-2-3 weken) groeiden kindjes met borstvoeding vaak sneller dan kindjes met kunstvoeding tot ongeveer een maand of vier. Rond die tijd hebben goed gevoede kinderen hun geboortegewicht verdubbeld en gaat de groeisnelheid vertragen. Gelukkig maar, we willen immers gezonde kinderen en geen kamerolifantjes. Maar die ouderwetse curves verwachten wel een doorgaande groei en dus lijkt het daarop dat kindjes die de normale groei vertonen te weinig groeien. Maar als je kijkt naar de universele standaarden voor gezonde groei (”de WHO curve”, zie titelfoto) dan zie je duidelijk dat het de bedoeling is dat rond de vier maanden de groeisnelheid afneemt. Geen dip dus, maar een normaal verloop. Eigenlijk kun je beter spreken over een over de top-piek bij kinderen die rond vier maanden niet wat gas terugnemen in de groei.
Maar er is meer om de paniekaanvallen bij consultatiebureaus en moeders van borstgevoede baby’s rond vier maanden te verklaren. Dat zijn het weer gaan werken, de afstelling van de melkproductie en de ontwikkeling van het kind. Weer gaan werken hangt samen met gaan kolven en kolven is vaak lastig in het begin en levert vaak niet veel op. Paniek, omdat men snel denkt dat een kolfopbrengst model staat voor de werkelijke melkproductie capaciteit. Lage kolfopbrengst in combinatie met minder snelle groei en mogelijk meer onrust in de nacht (veroorzaakt door mama-honger na een dag zonder mama) geven al snel het idee: te weinig melk. Dit wordt versterkt door het nog steeds heersende idee dat kinderen van vier maanden grote volle flessen melk moeten drinken. Daar sta je dan met je moeizaam gekolfde 100ml per kolfbeurt en een opvang die beweert dat er flessen van minimaal 180ml moeten komen. Maar 100ml per kolfbeurt is prima en 100ml per maaltijd is ook prima. Geen paniek dus, alles komt goed.
Het opgang komen en blijven van de melkproductie wordt verdeeld in drie fasen: lactogenese 1, 2 en 3. Kortweg L1, L2 en L3. L1 begint tijdens de zwangerschap en duurt tot een dag of drie na de bevalling. In deze periode is de melkproductie volledig hormonaal gestuurd; dan neemt L2 het over als een overgangsfase naar L3 waarin de melkproductie volledig vraag-gestuurd wordt. Als L3 een poosje op gang is wordt die vraaggestuurde melkproductie zo fijn afgesteld dat er meestal tussen voedingen door maar weinig melk meer op voorraad gehouden wordt en de borsten dus relatief slap aanvoelen. Er is melk en er wordt melk gemaakt, maar er wordt gewoon niet meer meer zo in het vooruit gewerkt en de melk komt als ze nodig is. Dat kan even omschakelen zijn voor de moeder die een paar maanden lang gewend was aan borsten die aanvoelen of er te grote protheses inzitten. En in plaats van de opluchting die ze zou kunnen voelen, voelt ze onzekerheid: waar is mijn melk gebleven? Zeker als bij dat plaatje van slappere, legere borsten ook een kind komt dat niet meer lijkt te groeien en in de nacht veel vaker komt, en, niet te vergeten, CB medewerkers die bedenkelijk kijken naar de cijfers op de kaart. Om het maar niet te hebben over omstanders die betekenis vol bewonderen dat je nog steeds borstvoeding geeft en zich ondertussen afvragen of daar eigenlijk nog wel wat in zit?
Het plaatje wordt compleet met een ontwikkelingsstap van de baby rond deze tijd. Rond de vierde maand neemt de baby namelijk zijn eerste grote stap in de bewustzijnsontwikkeling. Hij stapt als het ware uit de in zichzelf gekeerde pasgeboren status en begint de omgeving bewust waar te nemen. Ondertussen heeft hij het drinken aan de borst geperfectioneerd en is hij heel bedreven geworden in het in korte tijd nemen wat hij nodig heeft. Een effectief drinkende baby kan vanaf deze leeftijd ongeveer in een minuut of tien-twintig en soms nog korter alles binnen krijgen wat hij nodig heeft (en zo niet dan komt hij gewoon wat eerder voor de volgende ronde). Het ontwakende bewustzijn zorgt ervoor dat hij snel is afgeleid van drinken door wat er om hem heen gebeurt. Moeders zien dit vaak als onrustig drinken of als een teken dat de borst niet meer interessant genoeg is omdat er te weinig melk in zit (denk aan die lege borsten en aan de falende kolfopbrengst die dit lijken te bevestigen).
In ons collectieve bewustzijn ligt nog altijd een bepaald idee vast verankerd. Namelijk het idee dat ”een goede voeding” betekent dat een kind gedurende een bepaalde tijd geconcentreerd aan de borst drinkt (en dan ook nog eens aan de andere). Het kan erg moeilijk zijn dat idee in te ruilen voor het vertrouwen dat een gezond kind met goede technieken echt wel zelf weet wat en hoeveel hij wanneer nodig heeft. Het is niet nodig in een rustige prikkelarme omgeving te gaan zitten om te voeden (met het idee dat goed voeden betekent die bepaalde tijd geconcentreerd aan de borst). Sommige kinderen zullen dat accepteren (kinderen zijn vaak erg flexibel), maar andere kinderen pikken het niet en gaan problemen maken die er eerst niet waren, zoals borstweigeren. Want zij willen niet gedwongen worden tot drinken aan de borst als ze daar geen behoefte aan hebben.
Die vier maanden dip is niet zozeer een dip in groei of een dip in melkproductie, maar een dip in zelfvertrouwen en in vertrouwen in de baby. Een baby die bij de geboorte weet wat en wanneer en hoeveel hij nodig heeft, weet dat na drie of vier of zes maanden nog steeds. Moeder zorgt voor het aanbod en de beschikbaarheid, de baby voor de rest. Vertrouw daar maar op en geniet ervan. Want anders wordt het vooral een dip in het genieten van je kind en je moederschap.
Hoe weet je of je echt te weinig melk hebt? In dit filmpje zie je wat allemaal *niet* betekent dat je te weinig melk hebt
Mijn dochter is afgelopen maandag de vier-maanden-grens gepasseerd. En sinds zaterdag heb ik het idee dat ik niet meer genoeg voeding voor haar heb. De borsten voelen niet meer vol aan en dochterlief komt ’s nachts extra. De vorige keer dat dit gebeurde kreeg ik het advies om het rustiger aan te doen en dat hielp toen. Dit keer helpt het niet, de borsten blijven leeg aanvoelen – bovendien voel ik me lichamelijk en mentaal vitaal. Ik was bang dat ik de borstvoeding op moest geven, terwijl ik dit echt niet wil! Mijn dochter is vrolijk, tevreden en plast genoeg luiers vol. In je artikel herken ik onze situatie helemaal. Dat geeft me het vertrouwen om weer door te gaan! Hoewel ik me grondig verdiept hebt in het hele borstvoedingsverhaal, had ik hier nog niet van gehoord. Ik dacht dat het stabiliseren pas rond 9 maanden zou gebeuren…
Bedankt dat je de moeite hebt genomen om dit artikel te schrijven en te publiceren.
Ik ben blij dat ik je heb kunnen helpen met het duidelijk maken van je situatie. Blijf lekker doorgaan zo. Zolang je kind groeit, lekker in haar vel zit en voldoende in haar luiers legt, heb jij genoeg melk. Gelukkig lop je niet meer de hele dag met zware borsten!
[…] Dip […]
[…] Dip […]
[…] Dip […]
Geld die dip ook als je kindje te vroeg geboren is? Mijn kleine man is nu 18 weken en 10 weken gecorrigeerd.
Drinkt sinds een paar dagen erg onrustig, wordt boos en gefrustreerd tijdens t drinken..
slaapt nu ook in de nachten door waardoor er soms wel 7/8 uur tussen zit voor hij zn volgende voeding wil.. nu had ik gelezen dat dit er ook voor kan zorgen dat de productie terug loopt.. in ochtend bij vollere borst namelijk geen problemen geen onrust in de loop van de dsg neemt dit toe
De ontwikkeling van elk kind volgt hetzelfde basispatroon, maar bij te vroeg geborenen kloppen de leeftijden niet altijd, vaak ergens tussen werkelijk en gecorrigeerd in. Dus het kan zeker wel dat er nu een omslagpunt zit aan te komen. Zorg dat je zo dicht bij je kind slaapt, dat je ook van de vroegste drinksignalen wakker wordt en kunt voeden. Bied eventueel overdag wat vaker aan, voor hij heel hongerig is, dat zal voor wat minder frustratie zorgen en voor meer melk.
Ik ervaarde voor het eerst dat mijn baby gefrustreerd was bij het drinken. Toen zag ik dat de melk op was. Hij werd boos en onrustig. Bij kolven bijna niks. Slappe borsten inderdaad. Ik lees dit verhaal en herken daar wel mijn eerste twee borstvoedingsperiodes in met mijn andere kinderen. Maar hij is gefrustreerd en ik zie of voel ook geen melk meer. Hij is 5 maanden.
Dat is een probleem waar ik zo op afstand geen antwoord op kan geven. Hiermee vraag je liever een persoonlijk consult bij mijn of bij een collega van me aan.
[…] Dipmei 10, 2016 – 10:31 am […]
Dit artikel is een tijd geleden maar toch. Ik tob al 6 weken met de borstvoeding.. ik herken mij in heel het verhaal. Behalve in het stukje volle plasluiers. Ik haal er met moeite 6, soms niet eens. Soms 5. Maar ook geeft niemand duidelijk aan hoe vol een luier moet zijn voordat je het een volle plasluier mag noemen…
Ik sta op het punt om het op te geven helaas
Wat zonde… als je al 6 weken tobt… tob er dan nog eentje en vraag een lactatiekundige om hulp. Ze zijn er niet alleen voor de start.
Plas is plas… wanneer jij het gevoel hebt te moeten verschonen is dat een plasluier.
Ik kolf ook bijna niets. Maar met de milk collector (Medela) heb ik meer succes én m’n meisje is grotendeels tevreden.
Gewoon hulp vragen, je kan dit
[…] Dipmei 10, 2016 – 10:31 am […]
Bedankt voor dit artikel! Ik herken me heel erg in het verhaal. Onze zoon is nu net vier maanden, en hij slaapt sinds een paar nachten vanaf 19:00 tot 7:00 door. Ik was bang dat hij hierdoor te weinig voeding binnen zou krijgen en toen hij ook nog sneller honger had overdag, korter dronk en ik ook nog minder melk kon afkolven werd ik er erg onrustig door. Dit artikel geeft me weer het vertrouwen om door te gaan. Kan u mij ook vertellen of het eigenlijk oké is dat onze zoon nu al de nachten helemaal doorslaapt? Hij komt overdag ongeveer om de 3 uur, dus krijgt dan 5 voedingen.
Fijn dat dit stuk je kon helpen! En ja, het kan volkomen normaal zijn om op deze leeftijd door te slapen. Als je kind overdag onbeperkt toegang heeft tot de borst zal hij genoeg drinken om aan zijn behoefte te voldoen. Als hij op die manier niet voldoende krijgt, zal hij vaker gaan vragen of weer in de nacht komen.
[…] hebben, die ik op andere plaatsen ook al uitgebreid heb besproken. Bijvoorbeeld hier, hier en hier. Wat niet zo vaak aan de orde komt is de factor stress. Op dit moment is bij veel mensen stress een […]
Ow wat een fijn en geruststellende uitleg. Ook al op facebook in het kort de reactie gekregen om mijn gestelde vraag, maar dit lange antwoord verduidelijkt een hoop en stelt me gerust. Dankjewel!
Voor mij nu alleen nog zaak om de hoeveelheid kolven los te laten, ik kom per kolfbeurt aan 55/60 ml. Gelukkig al vroeg in mijn verlof gestart met tussendoor melk opvangen, waardoor ik gelukkig al een voorraadje heb in de vriezer.
Loslaten en vertrouwen!
Wat fijn dat ik je kon helpen. Ga zo door, je kunt het. Loslaten en vertrouwen.
Mijn zoontje is bijna 4 maanden. Hij woog 4104 bij de geboorte en vandaag 7,8 kilo. Ik heb enorme overproductie gehad en mijn zoontje is behandeld aan een tongriem en drinkt matig effectief. Ik bood tot de dag voor eergisteren 1 borst per keer aan vanwege de overproductie, en voedde om de 2/4 uur. Sinds eergisteren heb ik ineens amper melk meer. Enorm contrast omdat het de dag ervoor tijdens een TSR als een douchekop in de rondte sproeide elke voeding. Mijn zoontje dronk altijd al snel, ik denk in ongeveer 5 minuten met grote slokken mijn borst leeg. Door de enorm sterke TSR kwam de melk echt met een hoos eruit. Maar nu slikt hij ongeveer een halve tot 1 hele minuut en daarna komt er niks meer, mijn borsten voelen ook slap en leeg. Én: hij plast nog maar heel weinig. Dit zit dus niet tussen mijn oren.
Maar wat nu als mijn zoon gewend is dat de melk zo zijn mond in liep en dat zijn niet effectieve drinken niet uit maakte, en nu mijn borsten geen melk meer opslaan en de stuwing weg is hij de melkproductie niet goed op kan wekken?
Ik voed nu elke 2 uur minstens en bied 2 borsten aan en wissel maar ik vind het nogal bizar dat het van de een op de andere dag van dikke overproductie naar amper productie is gegaan. Geen voor de hand liggende oorzaken…
Dit is niet de plaats voor persoonlijke borstvoeding vragen. je kunt dit insturen als emailconsult [https://eurolac.net/product/emailconsult/], maar ik denk dat je meer hebt aan een persoonlijk lactatiekundig consult. Kijk hier [https://eurolac.net/praktijk/] wat bij Eurolac de mogelijkheden zijn of zoek een lactatiekundige bij jou in de buurt.
Renske, mocht je dit nog lezen, wat was het probleem dan bij jullie? Dit is exact mijn situatie vandaag en ik word gek.
@ eurolac: bedankt voor het artikel! Hebben jullie nog meer algemene info mbt tongriempjes en dergelijke problemen?
Heel erg bedankt voor dit artikel! Na commentaar van de kinderopvang, cb en familie dat mijn borstvoeding te weinig is of kwalitatief niet goed was, stond ik op het punt om te stoppen en over te stappen op kunstvoeding. Maar dit artikel schetst precies onze huidige situatie en ik begrijp nu wat er achter zit. In ieder geval heb ik het vertrouwen weer terug en ga gewoon weer lekker door met het geven van borstvoeding!
Heel fijn dit artikel. Ik stond op het punt om ook kunstvoeding erbij te gaan geven. Ik gaf de kleine nu 150 CC mee naar het kinderdagverblijf per voeding maar ik krijg per kolfsessie maar 90 a 100 CC.
Dit ga ik nu dus gewoon mee geven en dan zien we vanzelf hoe het loopt. Bedankt dat je de moeite hebt genomen dit te schrijven. Omschrijft precies mijn huidige situatie en geeft me weer goede moed door te gaan!