Of ik ook een blog of zo had over verschillende oorzaken voor achterblijvende groei? Nou, nee dus. Ik schrijf regelmatig over groei en achterblijvende groei en her en daar een oorzaak, maar ik blijk er geen overzichtsartikel over te hebben. Bij deze dus.
Als we het hebben over achterblijvende groei moeten we eerst de termen definiëren. Groei kan slaan op de lengtegroei en op de gewichtstoename. Meestal wordt er voornamelijk naar het gewicht gekeken, maar de lengte en vooral de verhouding tussen de evolutie van lengte en gewicht zijn net zo belangrijk. Achterblijvende groei is groei die niet zo snel gaat als op basis van groeistandaarden wordt verwacht. De WHO universele standaarden voor gezonde groei geven aan wat de verwachte groei is bij gezonde en goed gevoede kinderen. Individuele kinderen kunnen heel gezond zijn en toch afwijken van de norm. Daarom moet bij de interpretatie van ”achterblijvend” ook altijd gekeken worden naar de andere parameters voor gezondheid: ontwikkeling en welbevinden.
De gewichtstoename kan sterk fluctueren, gaat met schokken en sprongen vaak. Dat is normaal en kan ook veel te maken hebben met het moment van meten en degene die meet. Wanneer over de langere termijn gekeken de groei binnen de verwachtte kaders (zie Beginpuntlijn, kader onderaan) dan is dat volkomen acceptabel en behoeft geen ingrijpen. De lengtegroei zou stabieler moeten zijn, maar daar zien we regelmatig meetfouten. De lengte van een liggend kind meten is erg lastig en iedereen doet dat op de eigen manier. De een drukt bijvoorbeeld wat harder op de knietjes dan de ander en dat kan zo een paar centimeter schelen.
De WHO heeft de onderzoeken en publicaties rond de Universele Standaarden voor gezonde groei aangevuld met een cursus voor zorgverleners die kinderen meten en wegen en ouders adviseren over voeding van jonge kinderen. In deze cursus leren de zorgverleners hoe je accuraat meet (en wat daarvan het belang is!) en hoe ze uitkomsten kunnen noteren en interpreteren en met de ouders bespreken. Bij die bespreking kan dan ook voedingsadvies worden gegeven. De cursus bestaat uit 8 modules, waarvan de eerste de introductie en de laatste 2 voor de lesgevers zijn. Het is de bedoeling dat het cursussen zijn die aan de hand van deze modules in persoon worden gegeven door getrainde lesgevers. Maar de inhoud kan ook worden bestudeerd door ervaren zorgverleners om hun kennis en vaardigheden te toetsen.
In deze cursus wordt ook aandacht besteed aan het belang van het bekijken van alle metingen: gewicht en lengte voor leeftijd en ook gewicht voor lengte/BMI. Daarnaast is het ook belangrijk om de ontwikkelingen het welbevinden erbij te nemen. Als duidelijk is dat het kind achterblijvende groei in lengte en gewicht vertoond (afgezet tegen de leeftijd en de eigen beginpuntlijn) dan is er een bepaalde reeks vragen en onderzoeken die moeten leiden naar een mogelijke oorzaak. In principe wordt elke vorm van achterblijvende groei veroorzaakt door onvoldoend opname van voeding die nodig is voor gezonde groei en ontwikkeling. Vaak wordt dat verward met onvoldoende inname van voeding. Onvoldoende inname kan een oorzaak zijn voor onvoldoende opname van voedingsstoffen en energie, maar het kan ook zo zijn dat een kind wel de hoeveelheid en soort voeding krijgt die passen bij zijn leeftijd en ontwikkelingsfase, maar dat hij hieruit niet opneemt wat hij nodig heeft. En dat kan dan weer komen door ofwel een opname stoornis ofwel door een conditie waardoor er een andere of grotere voedselbehoefte is.
Oorzaken voor achterblijvende groei
Achterblijvende groei kan diverse oorzaken hebben dus, en die kunnen we opdelen in twee categorieën: problemen met de inname en problemen met de opname.
inname problemen
Inname van moedermelk is het eerste waarnaar moet worden gekeken in geval van achterblijvende groei. Drinkt het kind goed en krijgt het voldoende melk binnen op basis van de gemiddelden voor zijn leeftijd en ontwikkelingsfase. Dat houdt in dat er heel goed moet worden gekeken naar het drinken aan de borst en de technieken die het kind daarbij gebruikt, de aanlegtechnieken van de moeder en het borstvoeding beleid. Hoe vaak drinkt de baby, wie neemt het initiatief, geeft de baby voldoende signalen, herkent de moeder de signalen en reageert ze er adequaat op, hoe lang duurt een voeding en krijgt baby 1 of 2 borsten en ook hier: wie neemt het initiatief voor het beëindigen van de voeding? Vervolgens zijn controle van de anatomie van de borsten en van de mond van de baby aan de orde. Zijn daar aanwijzingen te vinden die voor een lagere melktransfer kunnen zorgen?
Als dit allemaal is onderzocht en nagegaan en als alle mogelijke maatregelen zijn genomen om de technieken te vervolmaken en daarmee te melkinname te optimaliseren en er blijft sprake van achterblijvende groei, dan is het tijd voor de volgende twee stappen: overwegen tijdelijk bij te voeden met moeders eigen melk of andere humane melk en desnoods met kunstvoeding en vooral: op zoek gaan naar andere oorzaken voor de achterblijvende groei.
opname problemen
Problemen met veranderde benodigde voeding: ziekte en allergie kunnen ervoor zorgen dat een kind een hogere energie inname nodig heeft of een meer nutrienten-rijke voeding. Bij sommige ziekten is meer energie nodig, maar kan dat niet samengaan met een groter volume, zoals bij sommige hartproblemen.
De andere grote categorie zijn problemen met de opname van individuele voedingsstoffen. Dit is vaak het gevolg van een stofwisselingsziekte of een beschadigde darm. Soms gaan deze afwijkingen gepaard met andere symptomen, soms is het alleen te achterhalen met onderzoeken, bijvoorbeeld bloedonderzoek. Heel veel met name chroniche ziekten en aandoeningen gaan gepaard met veranderingen in de voedingsbehoefte die, als er neit op die veranderde behoefte wordt ingegaan, tot slechte groei kunnen leiden.
Soms ligt het probleem ergens tussen inname en opname, bijvoorbeeld als kinderen veel spugen of diarree hebben. In het eerste geval komt er te weinig van het ingenomen voedsel in het spijsverteringssysteem, in het tweede geval is de darmpassage versneld, waardoor er onvoldoende tijd is om energie en voedingsstoffen op te nemen. Dit is meestal het gevolg van een infectie. Soms kan het ook het gevolg zijn van een overproductie syndroom. Spugen wordt tegenwoordig reflux genoemd. Echte reflux is ook een reden voor te weinig groei, maar dat is een ernstige en gelukkig niet veel voorkomende ziekte. Het gewone spugen is geen ziekte op zich, maar een symptoom van iets anders wat niet klopt. Vaak is de oorzaak te vinden in het borstvoeding en verzorgingsbeleid. Zie hiervoor verder blogs in de categorie Reflux.
[…] Achterblijvende groei […]