Vroegsignalering is het toverwoord in zorgland, want als we dingen vroeg signaleren kunnen we vroeg ingrijpen. Maar wat als we nu eens inzetten op ervoor zorgen dat we niet hoeven ingrijpen? preventie in plaats van interventie!
De nieuwsbrief van Vakblad Vroeg opende hiermee:
Beste lezer,Vroegsignalering is een term die veelvuldig voorkomt in onze nieuwsbrief. Zo ook deze keer. Hoe eerder we iets herkennen of signaleren, hoe sneller we – waar mogelijk – kunnen interveniëren. Of het nu gaat om kenmerken van autisme, een taalontwikkelingsstoornis of om hoogbegaafdheid. Met het vroeg signaleren kunnen we grotere problemen later voorkomen. En dat is iets wat kinderen en ouders ten goede komt. Daarom delen we deze berichten.Louise van den Broek,hoofdredacteur Vakblad Vroeg |
Vroegsignalering, dus, als eerste en beste remedie. Uiteraard is vroeger reageren beter dan later of te laat. Maar er zitten ook minder positieve kanten aan. De eerste minder goede kant is dat er steeds meer wordt aangeduid als afwijkend (afwijkend van het heilige gemiddelde) of als ziekte of aandoening. Een gemiddelde is niet perse een nastrevenswaardig doel. Ik hoorde pas van een kindje dat werd geboren met een gewicht van een ons of 2 onder de drie kilo en als dysmatuur werd neergezet. Labelen is een indicatie voor interventie en de ene interventie leidt tot de volgende en zo kwam moeder na een paar weken of maanden in dikke borstvoedingsproblemen, die hadden kunnen worden voorkomen als het kind niet dat label had gehad. Vroeg labelen kan ook nadelig zijn, omdat het voorbij gaat aan ”leeftijdsadequaat gedrag”. Een jong kind dat druk is, rondrent, afgeleid is en niet meer dan 10 minuten stil op een stoel kan zitten, vertoont perfect leeftijdsadequaat gedrag, maar loopt het risico een label ADHD te krijgen en daar komt hij nooit meer vanaf.
Maar waar ik het in dit verband eigenlijk over wil hebben is het signaleren van afwijkingen re-actief gedrag is en ik bij de start in het leven van kinderen liever pro-actief gedrag zie van zorgverleners. Pro-actief gedrag in de zin van op werkelijke wetenschap gebaseerde zorg die past bij de menselijke blauwdruk. Er zijn natuurlijk dingen die aangeboren zijn en waarbij je door een andere begin aanpak niets kunt veranderen, bijvoorbeeld aangeboren aandoeningen, variaties in de chromosomen en zo. Heel veel van de in Vroeg beschreven problemen zijn niet aangeboren maar verkregen en te voorkomen, waaronder eetproblemen, slaapproblemen, stress en dergelijke, maar ook problemen met het gewicht en daaruit voortkomende issues, zowel fysiek als psychisch.
De ”officiële” advisering rond zwangerschap, baring, kraamtijd en de eerste jaren gaat met regelmaat in tegen de biologische blauwdruk van de mens. De mens is een zoogdier, biologisch gezien, en binnen de zoogdieren een dragend zoogdier. Zoogdieren zou je kunnen indelen in ”verstoppers”, volgers” en ”dragers”, elk met eigen manieren van zogen en zorgen. Dragers, de naam zegt het al, dragen hun jongen zolang deze nog niet zelfstandig mobiel zijn, en zelfs dan vaak ook nog een poos, terwijl het jong steeds verder en steeds langer van de dragende ouder weg gaat. Dragers hebben melk met veel water en relatief weinig vetten en eiwitten, wat duidt op de noodzaak tot vaak drinken om aan voldoende bouw- en voedingsstoffen te komen.
Dit heeft consequenties voor de manier waarop onze jongen, of liever gezegd kinderen, verzorgd horen te worden, die je zou kunnen vatten in regels. De eerste en allerbelangrijkste regel is: moeder en kind blijven voortdurend in elkaars zeer directe nabijheid. Het kind moet ten alle tijden met zoveel mogelijk zintuigen de directe nabijheid van de moeder, of andere vaste verzorger, waarnemen. Alle interventies die moeder en kind van elkaar scheiden doen af aan deze regel en zijn risico-verhogend gedrag van zorgverleners. Er moet dus aan scherpe risico-afweging worden gedaan: is deze moeder en kind scheidende interventie belangrijk genoeg, ofwel leidt het niet uitvoeren van de interventie tot grotere schade aan het kind (en/of de moeder!) dan het wel scheiden. Bijvoorbeeld: wat voor risico loopt een kind als hij niet direct na zijn geboorte bij zijn moeder vandaan wordt gemeten en gewogen en onderzocht en gewassen en aangekleed?
Een andere heel belangrijke regel is dat een jong mensenkind een ingebouwde behoefte heeft aan veelvuldige kleine voedingen en veelvuldige korte slaapjes, beide in directe nabijheid van zijn moeder (of andere primaire verzorger). Ik durf te stellen dat het overgrote deel van alle voedings- en slaapproblemen bij kinderen in de eerste paar jaar en wellicht langer, worden veroorzaakt door het negeren van deze regel. De gevolgen van de inprenting van slapen en eten in de eerste dagen, weken, maanden,jaren kunnen zeer verstrekkend zijn. een kind dat niet kan of mag eten en slapen wanneer zijn lichaam hem signaleert dat dat nodig is, of hoeveel dat nodig is of hoelang leert niet zijn eet- en slaapgedrag normaliseren, maar het kind leert dat hij de signalen van zijn lichaam niet kan vertrouwen. Honger en verzadiging slaperigheid en uitgeslapen zijn zaken die dan niet door zijn interne factoren worden bepaald, maar door externe factoren waarover hij geen enkele zeggenschap heeft. En die hij waarschijnlijk ook niet begrijpt.
Een kind dat kan slapen en eten wanneer hij dat nodig heeft en zo veel en zolang hij dat nodig heeft, zal leren vertrouwen op de signalen die zijn lichaam hem geeft. Een kind aan wiens wezenlijke behoeften aan nabijheid, voedsel, bescherming en slaap (allemaal even belangrijk) wordt voldaan wanneer en zolang en zoveel als hij die behoefte heeft, zal uiteindelijk zelfstandiger en zelfredzamer zijn en, even belangrijk, zal een gezond gevoel van eigenwaarde hebben. Niemand hoeft hem te leren slapen of te leren eten of een ritme te krijgen. Hij kan dat allemaal prima zelf.
En als we als zorgverleners ouders en kinderen niet storen in hun werk door allerlei onzinnige regels en protocollen, dan zullen er minder onzinnige problemen zijn en houden we meer tijd en energie over voor het werken met kinderen waarmee wel iets aan de hand is.
Meer over dit soort zaken (biologische blauwdruk, borstvoeding basics, etc) vind je in de categorie Corner Stone Content