Geplaatst op 9 Reacties

Veilig slapen, veilig samen slapen

Veilig slapen, veilig samen slapen

Een praktijk gerichte, evidence based benadering van veilige en borstvoeding bevorderende slaap arrangementen voor kinderen in het eerste levensjaar.

C.G.A van Veldhuizen-Staas, NLG © 2010, 2016, 2021

Het lichaam van de moeder is de natuurlijke leefomgeving van de zuigeling. Dichte moeder en kind nabijheid in de nacht verzekert het kind van voldoende borstvoeding en is veilig indien veilig toegepast.

Veilig slapen, veilig samen slapen

De slaap van baby’s is een onuitputtelijke bron voor gespreksstof en discussiemateriaal. Hoe, waar en wanneer slaapt een baby? In grote delen van de wereld is het geen vraag: een baby slaapt als hij moe is op de plaats waar hij op dat moment is, wat voor het overgrote deel van alle baby’s ter wereld in de armen of op de rug van of vlak naast zijn moeder of een ander mens is. In de Westerse wereld is het hét onderwerp van gesprek tussen moeders, tussen moeders en zorgverleners en zorgverleners onderling en het is een dankbare bron voor meer en meer onderzoek.
afbeelding: kind met slagersmes in bed
Overheden voeren grote campagnes om het samen slapen van ouders en kinderen te ontmoedigen, zelfs te demoniseren. Het onderzoek waarop deze aanbevelingen van de overheid van veel geïndustrialiseerde landen is gebaseerd is echter niet echt wetenschappelijk stevig. Het wordt door andere onderzoekers zelfs ´´slechte wetenschap´´ genoemd. Bijvoorbeeld door Vonnegut in de Boston Globe:

‘’De recente waarschuwing van onze overheid dat het onveilig is om een baby ooit bij de ouders in bed te laten slapen ging veel te ver. […] Dit advies moet worden tegengesproken omdat het een voorbeeld is van slechte wetenschap. Slechte wetenschap wil een punt maken, kijkt links noch rechts, maar alleen recht vooruit op zoek naar bewijs dat het te maken punt ondersteunt. Wanneer het dit bewijs vindt, wordt het zorgvuldig verzameld en aan geen enkele test onderworpen.’’

In dit speciale geval zijn veel factoren aan te wijzen die deze uitspraak waar maken. Het niet-samen slapen is een cultureel concept waarbij wetenschappelijk bewijs wordt gezocht om het legitiem te maken.
McKenna en Gettler wijzen erop dat in Europa en later in Amerika het delen van het bed van kinderen en volwassenen om bijvoorbeeld religieuze en moralistische redenen werd ontmoedigd: kinderen konden wel eens seks zien en het koesterende effect van lichamelijke nabijheid van met name de vader kon zijn effectiviteit als discipline-autoriteitsfiguur verminderen. Een kind alleen in een bedje in een aparte kamer paste ook beter in de groeiende norm van voorgeschreven schematische manieren van voeden en verzorgen met weinig lichamelijk en affectief contact.

Slaap in biologisch, antropologisch en evolutionair perspectief

borstslapenBiologisch, antropologisch en evolutionair gezien is scheiding van een zuigeling en zijn primaire verzorger onlogisch en mogelijk schadelijk. Een mensenkind wordt neurologisch immatuur geboren (nodig voor meer flexibiliteit in de ontwikkeling) en is extreem afhankelijk en onzelfstandig. Voor de menselijke zuigeling is, net als bij de jongen van andere primaten, het lichaam van zijn moeder de natuurlijke habitat.
Als dit zo is, kan het natuurlijk niet zo zijn dat samen slapen gevaarlijk is voor het kind, dat die lijfelijke nabijheid zo hard nodig heeft om zich gezond te ontwikkelen. En uit meerdere ‘’anders uitgevoerde’’ onderzoeken blijkt inmiddels dat in culturen waar samen slapen de norm is wiegendood relatief weinig voorkomt en datzelfde effect zien we in westerse subgroepen van niet-rokende, borstvoedende ouders met een gemiddelde tot hogere sociaaleconomische status. Onderzoek van Ball toont aan dat een aanklikbedje ook op de kraamafdeling en veilige oplossing is die borstvoeding gedrag bevorderend werkt. McKenna komt tot eenzelfde conclusie en doet de aanbeveling om de boodschap van ‘’slaap nooit met je baby in bed’’ te veranderen in ‘’slaap veilig met je baby heel dicht bij je’’.

Veilig samen slapen

  • Veilig samen slapen dus, maar wat maakt het samen slapen dan veilig. Bovenaan het lijstje met aanbevelingen staat: geef borstvoeding. Borstvoeding is een belangrijke directe en indirect beschermende factor in de preventie van wiegendood.
  • Op een goede tweede plaats: niet roken. Dit geldt voor zowel moeder als vader en voor het hele huis. Tabaksrook in het huis is een belangrijke risico verhogende factor voor luchtwegproblemen bij zuigelingen en daarmee voor wiegendood. Voor kinderen van moeders die in de zwangerschap ook rookten is het risico nog groter. Kinderen van rokende moeders hebben meer problemen met wakker worden uit diepere slaap. Deze risico’s staan los van de soort voeding.
  • Ouders die onder invloed zijn van alcohol of medicijnen die het bewustzijn veranderen of slaapmiddelen zijn zich niet bewust genoeg van hun kind om veilig het bed te kunnen delen.
  • Baby’s liggen in principe op de rug of op de zij, niet op de buik.
  • Verder is het van belang dat het bed, het slaapoppervlak vlak en stevig is, zonder kuilen of kieren. Waterbedden zijn om die reden ongeschikt en bedden met losse matrassen moeten stevig worden opgemaakt met een enkel laken. De matrasdelen moeten de bedbak volledig vullen, zodat een kind niet tussen bedrand en matras beklemd kan raken.
  • De baby heeft bij voorkeur een slaapzak aan (in de winter met mouwen) of heeft een eigen dekentje. Een (donzen) tweepersoonsdekbed waar de hele familie onder ligt is ongeschikt.
  • De slaapkamer is koel en goed geventileerd.
  • Mogelijk is een moeder met ernstig overgewicht minder geschikt om het bed met haar kind te delen.
  • Huisdieren en broertjes en zusjes blijven uit het bed of liggen niet aan de kant van de baby.

 

Conclusie

Het lichaam van de moeder is de natuurlijke leefomgeving van de zuigeling. Een aanklikbedje is een handige, veilig en goed werkende oplossing. Dichte moeder en kind nabijheid in de nacht verzekert het kind van voldoende borstvoeding en is veilig indien veilig toegepast.

 

Literatuur

Ball, H., Ward-Platt, M., Heslop, E., Leech, S., & Brown, K. (2006). Randomised trial of infant sleep location on the postnatal ward. Arch Dis Child , 91:1005-1010.
Fleming, P., Blair, P., & McKenna, J. (2006). New knowledge, new insights, new recommendations. J Arch Dis Child , 91:799-801.
Gettler, L., & McKenna, J. (2010 ). Never Sleep with Baby? Or Keep Me Close But Keep Me Safe: Eliminating Inappropriate “Safe Infant Sleep” Rhetoric in the United States. Current Pediatric Reviews , 6-1:71-77(7).
Hrdy, S. (1999). Mother Nature. New York: Pantheon Press.
McKenna, J., & Gettler, L. (2007). Mother-Infant Cosleeping with Breastfeeding in the Westrn Industrialised Context. In T. Hale, & P. Hartmann, Textbook of Human Lactation (Vol. III). Amarillo, Texas: Hale Publishing,
James J. McKenna Ph.D.: Why We Never Ask “Is it Safe for Infants to Sleep Alone?” – Historical Origins of Scientific Bias In the Bed-sharing SIDS “Debate”. https://www.naturalchild.org/articles/james_mckenna/why_we_never_ask.html
L.P. Richardson, H., & Horne, R. (2009). Maternal smoking impairs arousal patterns in sleeping infants. . SLEEP , ;32(4):515-521.
Schoendorf, K., & Kiely, J. (1992). Relationship of Sudden Infant Death Syndrome to Maternal Smoking During and After Pregnancy. PEDIATRICS . Vonnegut, M. (1999, oktober 24). Beware of bad science. The Boston Globe .
Beauchamp, T.L., Childress, J.F.: (2009) Principles of Biomedical Ethics. Sixth Edition. New York: Oxford University Press.
Bergman, J.: (2015) Koester je kleintje. Een werkboek over huid-op-huidcontact voor ouders van een prematuur geboren baby. Assen: Borstvoedingscentrum Panta Rhei [2013].
Blaffer Hrdy, S.: (2009) Mother and Others. The Evolutionary origins of Mutual Understanding. Cambridge: Harvard University Press.
Brown, A.. Harries, V.: (2015) Infant Sleep and Night Feeding Patterns During Later Infancy: Association with Breastfeeding Frequency, Daytime Complementary Food Intake, and Infant Weight. Breastfeeding Medicine 10(5): 246-253.
Grille, R.: (2008) Parenting for a Peaceful World. Richmond UK: The Children’s Project.
Kohn, A.: (1999) Punished by Rewards. The Trouble with Gold Stars, Incentive Plans, A’s, Praise and Other Bribes. New York: Houghton Mifflin Company [1993].
McKenna, J.J.: (2011) Slapen met je baby. Het handboek voor ouders over coslapen. Assen: Borst-voedingscentrum Panta Rhei.
Montagu, A.: (1986) Touching. The Human Significance of the Skin. New York: Harper & Row [1971].
Shonkoff J.P et al.: (2012) The Lifelong Effects of Early Childhood Adversity and Toxic Stress. Pediatrics 129(1): e232-46.
Uvnäs Moberg, K.: (2013) The Hormone of Closeness. The role of oxytocin in relationships. London: Pin-ter & Martin Ltd.
Weerth, C. de: (2015) What the baby needs. Must-haves for a good life. Inaugural speech delivered at the acceptance of the post of Professor of Psychobiology of Early Develop-ment at the Radboud University Faculty of Social Sciences. Nijmegen: Radboud Universiteit.

9 gedachten over “Veilig slapen, veilig samen slapen

  1. […] bij de ouders in bed te laten slapen. Het delen van het bed is in principe geen grote risicofactor indien op een veilige manier toegepast. Inbakeren verdubbelt het risico. In deze Amerikaans campagne worden ouders die hun kind in hun bed […]

  2. […] met informatie voor veilig samen slapen. Voor wat ik erover schreef zoek je in deze lijst: veilig slapen, wiegendood, samen slapen, slaapgedrag (er is wat overlap in die […]

  3. Jammer dat kunstvoeding bij nee staat, alsof dat het risico op wiegendood verhoogt. Niet iedereen kan borstvoeding geven, hoe graag de moeder het ook wil!

    1. Kunstvoeding geven verhoogt de kans op wiegendood, helaas. Als een moeder zelf geen borstvoeding kan geven is donormelk altijd een optie. Donormelk geeft veel minder risico dan kunstvoeding. Ik kan er niets anders van maken.

  4. […] heeft Gonneke van Veldhuizen ook al het nodige over dit onderwerp gezegd, zoals hier en hier en ook de collega’s van Kiind hebben er al aandacht aan besteed. Ik sluit me volledig bij hun […]

  5. […] Lochem M: Wiegedood en borstvoeding Kenniscentrum Borstvoeding van Veldhuizen-Staas G: Veilig (samen) slapen; Een praktijk gerichte, evidence based benadering van veilige en borstvoeding bevorderende […]

  6. […] voor de moeder. Uiteraard moet dit slapen wel aan bepaalde veiligheidseisen voldoen, die eisen lees je hier en […]

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.