Een artikeltje in de JGZ/Captise nieuwsbrief trok mijn aandacht. Door de olifant natuurlijk, maar ook door het begrip olifantenpaadje.
Een artikeltje in de JGZ/Captise nieuwsbrief trok mijn aandacht: De praktijk is altijd weerbarstiger dan het beleidsstuk en de theorie. De integrale, effectieve, samenhangende en tijdige zorg voor de jeugd, die met de nieuwe jeugdwet sinds 2015 is beoogd, vormt de volgende interessante illustratie van dit gezegde. Met de wijkteams en het keukentafelgesprek als ‘de wondermiddelen’ voor het sociale jeugddomein van dit decennium, moest ik aan dat gezegde denken in een gesprek met professionals (jeugdartsen, pedagogen, verpleegkundigen) over de werking van het huidige jeugdstelsel. Daar stuitte ik op het merkwaardige maar wel zeer werkzame fenomeen van de “olifantenpaadjes” *) in de structuur van de jeugdzorg. Wat wil het geval?: Olifantenpaadjes in het wijkteam
Het trok mijn aandacht door de olifant natuurlijk, maar ook door het begrip olifantenpaadje. Olifantenpaadjes zie je altijd daar ontstaan waar een overijverige overheid mensen wil voorschrijven welke weg ze precies moeten nemen. Letterlijk, in het geval van fiets- en voetpaden, maar dus ook figuurlijk als het gaat om protocollen en richtlijnen, in dit geval in de zorg. Dat maakt het meer tot een zegswijze dan enkel een naam.
Er zijn officiële en minder officiële spreekwoorden en zegswijzen met olifanten, het zijn dan ook fascinerende dieren. Zo zijn daar bijvoorbeeld naast het olifantenpaadje de olifant in de porseleinkast, de olifantenhuid, van een mug een olifant maken en olifantenwetenschap. Over dat laatste schreef ik al eerder in een blog: ”De huidige medische wetenschap deelt alles op in aparte delen, die geen relatie lijken te hebben met andere delen. Er wordt naar mijn smaak gedaan aan oversimplificatie door het afbakenen van steeds kleinere delen.” Het valt op dat de meeste zegswijzen de olifant in een negatief daglicht zetten. Een olifant in een porseleinkast is een nogal lomp persoon in gedrag of wat hij te berde brengt. Iemand met een olifantenhuid is niet erg gevoelig voor commentaar of tactvolle opmerkingen. Iemand die van een mug een olifant maakt is sterk aan het overdrijven. Een olifantenpaadje betekent buiten de gebaande en afgebakende paden gaan en je eigen zin doen. Toch zijn olifanten zeer intelligente en gevoelige dieren, die ondanks hun omvang zeer nauwkeurig te werk kunnen gaan. Een gevallen kalf wordt direct geholpen:
Enfin, waar ik naartoe aan het werken ben is dat je soms wat meer een olifant moet zijn als moeder, als opvoeder, als zorgverlener. Voorgeschreven paden werken niet voor iedereen en in elke situatie. Protocollen en richtlijnen zijn opgesteld op basis van grote groepen mensen en statistieken; onderzoek waaruit blijkt dat die ene handelswijze bij meer mensen tot een statistisch gezien beter resultaat leidt dan andere handelswijzen. Maar dat wil niet zeggen dat dat altijd en voor alle mensen en in alle situaties geldt. Soms moet je gevoeliger zijn voor omstandigheden en met uiterste precisie en doelgerichtheid je pad kiezen om in deze speciale situatie te komen waar je wezen wilt.
Soms moet je gewoon niet doen wat is voorgeschreven, een eigenwijze olifant zijn, alle adviezen, protocollen en voorschriften langs je olifantenhuid laten afglijden, met je gevoelige slurf de mogelijkheden aftasten en met je brede, stevige, maar toch flexibele voeten langs een zelfgekozen olifantenpaadje gaan. En vooral geen olifantenwetenschap toepassen, maar een stapje achteruit doen en het grote geheel beschouwen.
Welke olifantenpaadjes maak jij?
Iemand heeft zelfs een studie gemaakt van het verschijnsel olifantenpaadjes.