Eerder deelde ik ter introductie het artikel over holistische lactatiekunde. Nu wil ik dieper ingaan op wat dat nu eigenlijk inhoudt, dat holisme als kenmerk van lactatiekunde. Holisme, zoals gedefinieerd door Wikipedia, (Grieks: holon: het geheel) is het idee dat de eigenschappen van een systeem (fysiek, biologisch, technisch, chemisch, economisch, enz.) niet kunnen worden verklaard door de som van alleen zijn componenten te nemen.
Vroeger haalde ik wel eens apparaten uit elkaar, om ze vervolgens weer in elkaar te zetten. Als ik goed oplette en alles precies zo in elkaar zette als het oorspronkelijk zat, deed het apparaat het weer. Bij een levend organisme gaat dat niet werken. Als je een levend organisme uit elkaar haalt en dan weer in elkaar zet, hoe zorgvuldig ook, het wordt nooit meer levend. Met het juiste gereedschap en de juiste grondstoffen had ik van het uit elkaar gehaalde apparaat ook elk onderdeeltje na kunnen maken en, als ik dat maar allemaal zorgvuldig genoeg deed, dan zou het nieuw gemaakte apparaat het ook weer doen. Levende organismen kun je niet opbouwen uit vooraf nagemaakte onderdelen, hoe precies en nauwkeurig en zorgvuldig je ook te werk gaat. Zelfs niet door dokter Frankenstein en met een flinke dosis elektriciteit. Een levend organisme bestaat uit losse onderdelen, maar al die losse onderdelen bij elkaar maken nog geen levend organisme. Een levend organisme is in die zin ondeelbaar.
Een belangrijke consequentie van die ondeelbaarheid van een levend organisme, zoals een mens, is dat je als er een onderdeel niet goed werkt, het geheel in beschouwing moet nemen. Je kunt natuurlijk een pleister plakken als er bloed is, of een pijnstiller als er pijn is. Dan zie je het bloed niet meer en je voelt de pijn niet meer, maar is er ook iets gerepareerd wat niet goed functioneerde? Mogelijk wel, maar dat is waarschijnlijk eerder ondanks of ongeacht dan dankzij de pleister of de pijnstiller. Terwijl de wond werd afgedekt en de pijn gedempt, kon het lichaam ongestoord zijn eigen ding doen en genezen of repareren. Maar het is ook mogelijk dat de pleister een wond afdekt met te veel viezigheid erin om het lichaam dat onder die omstandigheden zelfstandig te laten opruimen. Dan gaat het onder die pleister borrelen en gisten (je kunt dat ook infecteren en ontsteken noemen) en er kan een lelijke etterende wond ontstaan of een zweer of een fistel als de infectie naar binnen verder woekert, of zelfs een bloedvergiftiging die het hele lichaam aantast. In de eerste stadia van deze woekering een pijnstiller nemen voor de bijbehorende pijn kan het geheel aan de aandacht onttrekken en veel ernstiger maken dan nodig.
In de lactatiekunde is het nog wat ingewikkelder, want daar werk je met een organisme dat bestaat uit twee personen, een moeder en een baby. De problemen beginnen daar al als je die twee uit elkaar haalt. Moeder-en-kind is een net zo ondeelbaar geheel als een enkel mens. Als je iets dat een geheel hoort te zijn uit elkaar haalt, kun je ervan op aan dat er iets fout gaat. De twee delen werken gewoon niet zoals het hoort zonder het andere deel erbij. Het lukt meestal wel, met wat aanpassingen, en als je het kraken, piepen een aanlopen voor lief neemt. Maar het blijft een duct-tape oplossing.
Ik denk, en onderzoek ondersteunt dit, dat een flink deel van alle borstvoeding problemen kan worden voorkomen wanneer moeder en kind niet worden gescheiden. Met andere woorden, wanneer moeder-en-kind als een geheel wordt gezien in plaats van als twee aparte entiteiten. Als er dan toch al eens niet helemaal gaat zoals verwacht, en dat kan met elk apparaat of organisme gebeuren, dan moet er rekening mee worden gehouden dat beide delen van het geheel bestaan uit allerlei kleinere delen die elkaar onderling beïnvloeden, versterken en tegenwerken, én dat de twee delen dat ook met elkaar doen, én dat dat twee-in-een geheel ook weer in constante wisselwerking staat met omstandigheden en organismen om heb heen. Niet iets dat met een duct-tape of smeerolie oplossing kan worden gered, over het
Holistische lactatiekunde werkt dus niet met pleisters plakken en pijnstillers geven. Een holistisch werkende lactatiekundige kijkt naar het functioneren van het grote geheel binnen de context van de omgeving en de biologische blauwdruk. O die manier kan de werkelijke oorzaak, of vaker het complex van oorzakelijke factoren worden gevonden en aangepakt. Daarbij wordt waar mogelijk ook het zelfhelende vermogen, dat elk levend organisme beschikbaar heeft, aangespoord en ondersteunt zijn werk te doen. Daarbij wordt gebruik maken van een placebo-effect niet geschuwd. Wat is een placebo effect namelijk anders dan het lichaam aansporen zichzelf te helen? Dat is toch prachtig? Je laat het lichaam ‘denken’ dat er hulp onderweg is en prompt gaat het zelf alvast aan de slag met repareren.