Functioneel voedsel

Hippocrates, de grondlegger van de moderne medische wetenschap stelde: ‘’Laat voeding uw medicijn zijn’’. Hij bedoelde daarmee een advies als gezonde voeding in een gezonde bereidingswijze, matigheid en variatie. Heel modern eigenlijk.

Titelfoto: zeer functioneel voedsel, hoewel niet overdadig gezond. Wel heel gezond als verhoger van de feestvreugde en, mits met mate geconsumeerd, niet heel heftig ongezond.

De voedingsmiddelen industrie neemt dit een stapje verder en maakt voeding nog gezonder dan het van zichzelf al is, want als een beetje goed is, dan is veel beter. Toch? Deze tendens van functional foods gaat gepaard met het brede en prominent aanwezige gebruik van gezondheidsclaims: eet jezelf gezond, eet dit en krijg gezond bloed, goede bloeddruk, lage cholesterol, meer libido en sterkere botten. Maar iemand die gewoon gezond eet heeft dat verbeteren hoogstwaarschijnlijk allemaal niet nodig, voor velen is het een compensatie voor ongezond gedrag. Gezond eten is een onderdeel van gezond gedrag, dat een levenslange gewoonte kan zijn die al direct na de geboorte begint en resultaten kan hebben die een leven lang meegaan.

Borstvoeding is zo’n gezonde gewoonte die een gezonde basis legt. Borstvoeding heeft ook gezondheidsclaims, en wel van de soort die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Onderzoek laat zien dat borstvoeding een basis legt voor gezonde voedingspatronen en dat een gebrek aan borstvoeding op latere leeftijd ongewenste gezondheidsresultaten kan hebben, zoals obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten. De producten die kinderen krijgen in plaats van borstvoeding kun je functional foods noemen: er zijn allerlei stoffen bij in gestopt, in over het algemeen overdadige hoeveelheden – want meer is beter, toch? – en ze gaan gepaard met grote gezondheidsclaims. Die claims gaan gepaard met goudglanzende schilden en schitterend oplichtende aura’s. Maar wetenschappelijk onderbouwd? Mwah, nee, niet echt. Gemiddeld genomen zijn de gezondheidsresultaten op korte en lange termijn van kinderen die geen borstvoeding (en dus wel het substituerende functional food) krijgen minder rooskleurig dan van kinderen die wel de borst hadden. Borstvoeding: Functional Food van huis uit met aantoonbare gezondheidsclaims.

Functional foods zouden eigenlijk hyperfunctional foods genoemd moeten worden. Elk voedsel waaraan niet al te erg is geknutseld is namelijk functioneel: het heeft een functie (het voeden van de mens) en als het deze functie goed uitoefent dan is het dus functioneel. Functional foods proberen daar voorbij te gaan, te hyperen als het ware, en met hyperen zijn we meestal niet zo blij mee. Een uitzondering wil ik maken voor gefermenteerde producten. Fermenteren is een proces waarbij voedsel als het ware wordt voorverteerd en daarmee veranderd in een beter opneembaar soort voedsel, dat behalve voedsel voor onszelf ook voedsel is voor de gunstige bacteriën in onze darm, ons microbioom.