Tafelmanieren

Ik heb ze nog echt geleerd: tafelmanieren. Ik heb het mijn kinderen ook proberen bij te brengen en zij weten zich in beschaafd gezelschap heel goed staande te houden. Wij weten goed hoe het heurt en proberen onze disgenoten niet te ontrieven door onsmakelijk gedrag. Kinderen kunnen dat maar beter vroeg leren. Maar hoe vroeg dan? En waarom eigenlijk?

Ik heb ze nog echt geleerd: tafelmanieren. Met mes en vork eten, niet je voedsel met de vingers aanraken (met uitzondering van oesters, mosselen en een kluifje met twee vingers), je mond afvegen voor je het glas eraan zet, niet schrapen en het juiste bestek voor de juiste gerechten. Eten met gesloten mond, niet slurpen, smakken en boeren, geen bijgeluiden maken en bescheiden blazen als het te warm is. Zorgen dat er geen kruimels in de boter komen en geen boter in de jam. En vooral de kaas niet vernachelen. Ik heb het mijn kinderen ook proberen bij te brengen en zij weten zich in beschaafd gezelschap heel goed staande te houden. Wij weten goed hoe het heurt en proberen onze disgenoten niet te ontrieven door onsmakelijk gedrag. Kinderen kunnen dat maar beter vroeg leren. Maar hoe vroeg dan? En waarom eigenlijk?
Tafelmanieren zijn een onderdeel van de etiquette, een sociale code voor een soepele samenleving. Hoewel er boeken over volgeschreven zijn, zijn het in feite ongeschreven regels die ook nog eens aan verandering onderhevig zijn. Het idee van tafeletiquette is dat je je zo gedraagt dat een ander met smaak zijn voedsel kan verorberen en dat de maaltijd een genoeglijk samenzijn is. Eten moet per slot plezierig zijn. Te vroeg beginnen met het aanleren van tafelmanieren kan echter zorgen voor een stuk  minder plezier met en van eten en het kan zelfs het hele plezier in eten bederven.

Wat moeten kinderen zoal? (volgens de ongeschreven regels van de baby etiquette.) Ze moeten eten wanneer, hoe lang en hoeveel de ouders of verzorgers of de zorgverleners of schoonouders van de ouders vinden dat ze moeten. En ze moeten aan tafel zitten zodra ze dat kunnen en wel gedurende de hele maaltijd. Ze mogen niet knoeien of met hun handen aan het eten zitten, niet het eten onderzoeken of in hun haren smeren of aan de hond of de kat voeren. Ook niet als de hond of de kat vindt dat ze daar recht op hebben.

Maar zijn dit wel realistische eisen om aan een kind te stellen? Wel tegen dat ze een jaar of vier-vijf zijn, wellicht al wat eerder. Maar zeker niet in het jaar dat ze bezig zijn met leren wat eten en voedsel eigenlijk zijn en terwijl ze nog hun motoriek aan het ontwikkelen zijn. In het eerste halfjaar, wanneer het kind nog enkel borstvoeding krijgt, heeft hij geen boodschap aan tafelmanieren en restricties in de hoeveelheid, de frequentie en de duur van zijn maaltijden, snacks en tussendoortjes. De borst is er altijd voor buikhonger, mamahonger en bij ongemak. Een wat ouderwets woord voor borstvoeding geven is zogen. Dat woord ligt dicht bij zorgen en dat is wat borstvoeding eigenlijk is: zorgen voor het kind, meer dan puur eten geven. Er gelden daarom ook nog helemaal geen maaltijd-etiquette-regels.

De eerste kennismaking met vast voedsel is voor kinderen een groot avontuur en heeft in hun eigen perceptie niets te maken met het onderhoud van het lichaam. Het gaat om ontdekken en ontwikkelen van je zintuigen: tastzin (lekker met je vingers erin peuren en het in je gezicht smeren), gehoor (hoor hoe grappig dat kletst tegen de vloer), reuk- en smaakzin (een wijn connaisseur in de dop, en alle geuren en smaken zijn nieuw). De tastzin werkt ook in de mond, want elk voedsel voelt anders aan in de mond: het is knapperig, hard, week, sappig, vast, vloeibaar. Maar knapperig en zoet is anders dan knapperig en zout, Zuur met kraak is anders dan vloeibaar zuur. Zelfs smaakt een stukje brood dat je met je hele hand in je mond stopt anders dan eenzelfde stukje brood van een vork gehapt. En vergeet niet dat je zeker ook moet uitproberen of het anders smaakt als mama die vork vasthoudt of dat je dat zelf doet.

Deze fase is voor veel moeders toch een redelijke bron van stress. Het zit er bij henzelf zo ingehamerd, dat idee van niet spelen met je eten, netjes je bord leeg eten en niet van tafel voor de maaltijd voor iedereen voorbij is. Om nog niet te spreken van de immense rommel die zo’n beginnende eter kan geven. Sommigen zeggen, half gekscherend: bij mij kan je van de vloer eten – er ligt genoeg! Daar komt dan toch het gemak van een huishoudhulp van de soort felis catus of canis lupus familiaris om de hoek kijken.

Zoals bij zoveel problemen in de verzorging van kinderen, het voeden en opvoeden, gelden ook hier het credo ‘’tisunfase’’ en de slogan ‘’loslaten’’. Alles is een fase, alles gaat over en er gebeuren geen rampen als je de babyetiquette niet helemaal of helemaal niet volgt. Hoe meer een kind krijgt wat hij nodig heeft, wanneer hij het nodig heeft en zo veel hij het nodig heeft, hoe eerder hij het niet meer nodig heeft en als beschaafd mens verder kan.

Meer lezen over eten voor jonge kinderen: Kleintjes S: Eten voor de kleintjes – kleintjes 0 – 4 leren zelf eten. Steun eurolac Lactatiekunde door via deze link te kopen