Een halve eeuw geleden voedden ouders meestal op naar het principe van de 3 R’en: Rust, Reinheid en Regelmaat. Geen zinnig mens kan hier iets op tegen hebben. Baby’s en jonge kinderen gedijen er goed op als ze met rust gelaten worden, schoon gehouden worden en regelmaat in hun leven ervaren. Ook de latere pendant van die R’en, de RPV (Rust, Prikkelreductie, Voorspelbaarheid) zijn een weldaad voor de jongste kinderen. Met rust laten, de zintuigen niet te veel prikkelen en een voorspelbare leefomgeving zijn een weldaad voor het zich ontwikkelende mensenkind.
Nee, wees maar niet bang, ik ben niet overgelopen naar De Donker Kant. Nu ja, de wat zwarte, gothicachtige fantasy en de met de donkere kant geassocieerde symphonic rock kan mij best bekoren, maar de donkere kant van opvoedingsideeën, daar houd ik mij en zal ik mij altijd verre van houden. De muziekfragmenten die hier als illustratie dienst doen passen bij dit wat donkerder deel van mijn muzikale smaak en ze worden ook gebruikt als muzikale omlijsting bij een van mijn favoriete filmgenres (zie titelfoto) over bovennatuurlijke figuren. Tot zo ver gaat mijn liefde voor de donkere kant. (tekst gaat telkens verder na de video)
Evanescence – My Immortal
Maar hoe zit het dan met die opvoedingslettersoep waarvan ik zei toch wel het nut te zien. Inderdaad, heeft u, trouwe lezer, mij meermaals te keer horen gaan tegen adviseringen die op deze principes gebaseerd zijn. Dat komt omdat deze waardevolle zaken zo vaak volkomen achterstevoren worden ingevuld. Dingen omkeren maakt ze vaak behorend tot de donkere kant: een omgekeerd kruis wordt gezien als symbool van diabolische tegenover hemelse krachten, een omgekeerde vijfster (met de punt omlaag) wordt gezien als behorend tot de zwarte magie in tegenstelling tot de witte magie die altijd zal zorgen dat er één punt recht omhoog wijst.
Evanescence – Bring Me To Life
Rust krijgt een baby door daar te zijn waar hij voor zijn geboorte gewend was te zijn: tegen het lichaam van zijn moeder (of het lichaam van zijn vader of andere belangrijk mens in zijn leven). In alle rust tegen dat lichaam aan zegt hij tegen zijn moeder: breng me tot leven, laat me door jouw bezigheden mee te leven leren hoe een mens leeft, wat hij doet, hoe dat voelt. Alleen in een bedje in een eigen kamertje is wel heel stil, maar brengt een kind geen rust. Wij zijn geen verbergende zoogdieren, die hun jongen uren lang alleen achterlaten in een nestje. Wij zijn dragers en alles wat afwijkt van die biologische norm die het kind verwacht, brengt onrust in zijn lijf en stresshormonen die een roadtrip ondernemen in zijn bloedbaan.
Reinheid is uiteraard een groot goed, viezigheid brengt een boel bacteriën en andere ongein waar een kind ziek van kan worden. Reinheid zou ook een kwestie van voeding moeten zijn. De voor het kind ontworpen en op maat gemaakte voeding draagt bij aan die reinheid, maar dan in zijn lichaam. Het brengt geen ziekmakers binnen en nodigt ze ook niet uit. En als er onverhoopt toch zo’n onverlaat binnen probeert te komen zullen de beschermende factoren van moedermelk die zo snel mogelijk weer buiten zetten of de nek omdraaien. Zo sterk is die bescherming dat we onze poets- en wasdrang best een beetje mogen intomen en niet in paniek hoeven te raken als een kruipertje de voer- en andere bakken van de huisdieren, de prullen- en plantenbakken ontdekt en met handen en mond gaat exploreren.
Regelmaat vindt een kind in de hartslag en ademhaling, de cadans van de bewegingen en in de dagelijks terugkerende handelingen van wie hem draagt. Regelmaat ervaart hij in het telkens opnieuw vullen van zijn maag en het verteren van zijn voedsel, in het volgen van zijn natuurlijke biologische ritme van waken en slapen. Daar heeft hij geen kalender, agenda, dagschema en klok bij nodig.
Voorspelbaarheid is voor een pasgeboren kind nog een onbekend begrip. Hij leert het kennen door de reacties op zijn eigen acties. Vooral door altijd antwoord te krijgen als hij wat vraagt. Ik vraag, mama of papa antwoordt. Zo simpel als dat.
Tot slot de prikkelreductie. Het is waar dat veel kindjes overprikkeld worden. Ze gaan van hand tot hand, zijn omgeven door speelgoed in felle kleuren, dat beweegt en geluid maakt. Er wordt met ze gespeeld, tegen ze gekoerd en krijgen nauwelijks een moment rust. Op de achtergrond is er vaak constant beeld en geluid van de televisie en om hem heen zijn altijd allerlei beeldschermen actief. Tegelijkertijd ervaren veel kindjes een tekort aan sensorische prikkeling. Dat allemaal samen kan veel stress veroorzaken die hij niet kan wegwerken. Tegen het lichaam van de moeder, met de voorkant van zijn lichaam naar haar toegekeerd, krijgt hij volop sensorische prikkeling, maar worden veel andere prikkels voor zijn ogen en oren verminderd en gefilterd. Hij bouwt geen stress op, want behalve minder prikkeling van zijn oren en ogen, heeft hij regelmaat in ervaring en beleving en rust in de bewegingen van zijn moeder. Als hij wat vraagt krijgt hij antwoord, dus ook daar geen stress.
Rust, reinheid, regelmaat, prikkelreductie en voorspelbaarheid: daar gedijt een kind op. En binnen dat geheel van veiligheid kan een kleine verstoring van de reinheid of de rust of de regelmaat en zelfs de voorspelbaarheid nu en dan helemaal niet zoveel kwaad. Want, zo zei mijn moeder vroeger al, jede Konsequenz führt zum Teufel. Dat had ze niet zelf zo verzonnen, maar geleend van Goethe, Luther of Brecht, of misschien ook wel van Nietzsche. Het is met de herkomst van citaten nogal een rommeltje. Net als de advisering in kinderverzorging en opvoeding dat soms is.