Borstvoeding in de Abrahamitische religies had ik als werktitel voor dit blog bedacht. De aanleiding was een gesprek over de regels rond ”melkbroers en -zussen” in de Islam en de vraag of er in het Jodendom ook zoiets bestond. In het Christendom is er zoiets niet en voor zover ik weet ook nooit geweest.
Meer over het begrip Abrahamitische religies vind je onder andere hier bij Wikipedia.
Titelafbeelding: De dochters van Lot (een volle neef en protegé van Abraham) verleiden hun vader tot incest en zij baren daarop de grondleggers van de stammen de Moabieten en de Ammonieten.
Vooraf:
Lees vooral ook de discussie die ik aan het eind heb toegevoegd, hieruit blijkt dat mijn invulling voor de Islam niet correct is, in die zin dat in de Islam niet wordt geleerd dat de zondeval ”de schuld” is van Eva.
Kenmerk van deze religies is dat ze alle drie zijn geworteld in de godsdienst van een kleine stam in het Midden Oosten, een eeuw of 30 geleden, give or take, en een geloof in een enkele godheid, wat in die tijd redelijk ongewoon was. De drie erkennen de gezamenlijke wortel, maar vinden van elkaar dat ze dwaalleren zijn. Het grote punt van overeenkomst, het thema van dit blog, is het feit dat ze alle drie extreem paternalistisch zijn, met de man aan het hoofd en vrouw op haar best een metgezel naast hem, maar in de praktijk over het algemeen een ondergeschikt wezen. Het wezen dat het kwaad in het paradijs bracht. Aartsvader Abraham had vele vrouwen (en slavinnen) en vele dochters, maar zijn zoons en kleinzoons (Izaak en Jacob met name) stelen de show en voeren de nieuwskoppen aan. De dochters van Abraham (die eigenlijk de dochters van Sarah zijn, want in die tijd was alleen onomstotelijk zeker wie je moeder was) werden en worden gevangen in een net van religieus-wettelijke do’s en don’t’s, waaronder ook over zwangerschap, baring en moederschap.
Daar is om te beginnen het eeuwige dilemma tussen enerzijds de maagd-moeder-heilige en anderzijds de hoer-bedriegster. Abraham’s dochters moeten zich in onmogelijke bochten wringen om tot de eerste categorie te horen en buiten de tweede te blijven. Eva’s veronderstelde misstap heeft haar dochters en die van Abraham tot in de oneindigheid veroordeeld om in smart haar kinderen te baren. We plukken daar nu nog steeds de wrange vruchten van (ja, die woordspeling is volledig zo bedoeld). Niet van Eva’s appel, maar vanwege het dominant-mannelijke antwoord erop. Dat Adam van de appel at was niet zijn schuld, niet zijn zwakheid of ongehoorzaamheid, nee het was de schuld van Eva, zij verleidde hem ertoe, arme, zwakke, omkoopbare Adam. Maar goed, ik dwaal af.
Abrahams dochters dus en de regels rondom zwangerschap, baring en de zorg voor haar kinderen. Rondom borstvoeding is het nodige opgetekend in de heilige boeken van de Abrahamitische religies. Borstvoeding komt er zeer gunstig vanaf. De schrijvers van de boeken wisten heel goed dat kinderen die geen borstvoeding kregen of menselijke melk, maar zeer lage overlevingskansen hadden en een volk werd krachtiger, groter en gezonder naarmate er meer kinderen gezond opgroeiden. Het was dus in het belang van het floreren van de paternalistische samenleving om zoveel mogelijk kinderen gezond groot te krijgen. Borstvoeding was daarbij een factor van doorslaggevend belang. Het is opvallend dat de duur van borstvoeding die het meest wordt genoemd (tenminste twee jaar) overeenkomt met de aanbevelingen van de WHO en met de minimale biologische normale zoogtijd voor mensen. en dat de langste duur (een jaar of zeven) overeenkomt met de bovengrens van die biologische normale zoogtijd voor mensen.
In de Talmoed komt de paternalistische tendens misschien het meest nadrukkelijk naar voren: borstvoeding van zijn kinderen is de verantwoordelijkheid van de vader, uit te voeren door zijn vrouw of door een andere vrouw. Die andere vrouw mag dat alleen doen als zij daarvoor toestemming heeft van haar man. Na een echtscheiding is de moeder niet meer verplicht haar kind de borst te geven, mits de vader in staat is een min te vinden. Indien dat niet mogelijk is, moet de moeder zelf voeden, maar haar ex-man moet haar dan betalen zoals hij een min zou betalen. Een min (of een melkdonor in onze tijd) is overigens bij voorkeur een kosher levende, gezonde vrouw met goede eigenschappen, maar indien zulks niet beschikbaar is, mag het ook een andere vrouw zijn, zolang het maar een mens is.
In de Islam is de moeder verplicht haar kind minimaal twee jaar aan de borst te voeden. Ook hier is het de verantwoordelijkheid van de vader om borstvoeding of in elk geval menselijke melkvoeding mogelijk te maken. Indien dat onmogelijk is, kan er ook door een andere vrouw worden gevoed, of melk van een andere vrouw worden gebruikt, maar dat heeft soms ongewenste consequenties. Het delen van de melk van een vrouw zorgt er namelijk voor dat de twee kinderen die die melk dronken tot eerstegraads bloedverwanten worden, die niet meer met elkaar mogen trouwen. Ze worden melkbroers en -zussen. In sommige islamitische stromingen breidt dit huwelijksverbod zich uit tot de andere kinderen van de voedster-moeder. Ze worden dus als meer verwant gezien dan volle neven en nichten, die zich wel samen mogen voortplanten. Het is interessant dat dit al eeuwenlang zo wordt voorgeschreven, terwijl er recent is aangetoond dat via borstvoeding DNA kan worden uitgewisseld. Moedermelk bevat RNA (DNA voorstadium) en DNA uit het speeksel van het drinkende kind kan naar het borstklierweefsel migreren. Er ontstaat dus inderdaad een vorm van bloedverwantschap. Melk verwantschap werd ook als politiek-strategisch middel toegepast om groepen mensen aan elkaar te binden of overeenkomsten te bekrachtigen, door het gezamenlijk nuttigen van maaltijden waarin moedermelk was verwerkt . Het aan de borst voeden van een pleegkind kon een functie hebben die vergelijkbaar is met de gewoonte van ”doopouders” of peetouders in christelijke kerkelijke gebruiken. Het vergrootte de familie voor het kind, zodat er altijd kon worden terugvallen op verzorgers en opvoeders als de eigen ouders wegvielen.
Op Facebook kwam een interessante reactie op dit blog. Ik deel dit met toestemming van Aziema Fatima.
Aziema Fatima:
Interessant schrijfsel. Als moslima wil ik alleen graag een belangrijke kanttekening plaatsen bij de zgn “overeenkomst in het feit dat ze alle drie extreem paternalistisch zijn, met de man aan het hoofd en vrouw op haar best een metgezel naast hem, maar in de praktijk over het algemeen een ondergeschikt wezen. Het wezen dat het kwaad in het paradijs bracht.” Wow. Dit is TOTAAL niet de opvatting en visie vanuit de islam. In ons geloof bestaat NIET de visie dat Eva verantwoordelijk was zoals in het christendom. Man en vrouw zijn spiritueel gelijkwaardig aan elkaar, met weliswaar een andere rolverdeling, maar niet zodanig dat het haar in doen en laten beperkte. Ze kreeg keuzes en rechten, voor het eerst opgetekend in de heilige Qur’an wat de positie van de vrouw juist beschermde, revolutionair voor die tijd te noemen. Wat wel klopt is dat er een mannen-gedomineerde cultuur heerste, zoals overal op de wereld toen, die bleef beïnvloeden tot de dag van vandaag. Helaas. Overige informatie wat betreft the science achter zoogverwantschap vond ik wel interessant om te lezen. Hier ga ik meer over opzoeken. Dank!
Eurolac Lactatiekunde:
Ik ken deze invulling van de geschriften, maar wat er geschreven staat en wat er wordt geleefd komen niet met elkaar overeen. In de praktijk zijn Moslima’s in het grootste deel van de wereld ondergeschikt aan de man (zij het vader, broer, oom of echtgenoot). In de ene moslim cultuur is dat sterker dan in de andere, maar in de kern is het geworteld in de geschriften en tradities van alle drie de Abrahamitische religies. Verder is religie uiteraard inherent afhankelijk van interpretatie van de geschriften door de volgers of de spirituele leiders.
Aziema Fatima:
Als we het willen hebben over de beginselen/’wortels’ van de heilige geschriften, ontkom je niet aan het verhaal van Adam en Eva. En op dit punt bestaat, alom in de wereld bekend, een enorm verschil met de islam t.o.v. jodendom en christendom. Ik vind dit belangrijk om nogmaals aan te stippen omdat hierop de basis van vooral spirituele gelijkwaardigheid tussen man en vrouw stoelt in de islam waaruit de rest voortvloeit. Je wilt op dit punt alledrie Abrahamitische religiën over een kam scheren maar dat klopt gewoon niet.
In de islam worden de influisteringen van satan als oorzaak gezien van de zgn ‘zondeval’. Zie Qur’an (7:16 – 7:20) Er is in de islam totaal geen indicatie of vers/bewijs/overlevering dat Eva de zwakkere van de twee was of dat zij Adam verleid zou hebben of erger, dat de vrouw dus in wezen oorzaak is van al het kwaad. Bij beiden lag de verantwoordelijkheid voor het begaan van die zonde.
Spirituele gelijkheid is vastgelegd in de heilige Qur’an 33:35. Man en vrouw zijn gelijkwaardig maar niet gelijkaardig vandaar verschillende rechten en plichten die tevens duidelijk zijn vastgelegd.
Je hebt het over verschil tussen theorie in geschrift en de werkelijk praktijk (wat ik zelf ook bevestig in mijn eerste reactie door beïnvloeding van patriarchale culturen). Maar later benoem je dat die praktijk zich wortelt in die geschriften weer en dat het merendeel (?) van de moslima’s zo’n ondergeschikte positie heeft in de wereld. Ik denk dat je nogmaals een goede blik moet werpen op de grote moslimlanden (Indonesië, Iran etc) waar vrouwen o.a topfuncties (meer dan in onze westerse samenleving) bekleden en hun eigen ding doen binnen heersende normen en waarden (denk aan hoofdbedekking). Natuurlijk zijn er verschillende opvattingen/interpretaties van geschriften maar dat vrouwen ondergeschikt zijn in de islam is NIET de dominante opvatting waar alles op stoelt, zoals jij het lijkt te stellen.
Zelf heb ik Midden-Oosten studies gestudeerd aan universiteit leiden waar ik o.a. ook veel geleerd heb over de geschiedenis vh christendom, islam en de verschillen en overeenkomsten. Er heerst teveel misconceptie op dit gebied. Waar wij aan blootgesteld worden verschilt wezenlijk met hoe het er daadwerkelijk aan toegaat in veel landen. Er is zeker ruimte voor verbetering van de positie van vrouwen in waar zij daadwerkelijk recht op hebben, gebaseerd juist op die geschrift van de Qur’an, en daar wordt ook hard voor gestreden op de plekken met dominant heersende patriarchaat. Zelf doe ik mijn scriptie over de positie van de vroedvrouw in het vroeg-middeleeuwse islamitische Midden-Oosten in die specifieke tijdsperiode. Het doel is gender verhoudingen blootleggen door het vrouwendomein van de bevalling nader te bekijken. Dus ik ben nogal bezig op dit gebied en licht graag zaken toe vandaar deze hele uitleg
Eurolac Lactatiekunde:
Dank voor de toelichting. Ik zal mijn inzichten moeten bijstellen.