Ben jij ook zo moe?

Ben jij ook zo moe? Een veel genoemd bezwaar tegen borstvoeding is vermoeidheid. Maar is het wel waar dat borstvoeding zo moe maakt?
Een compilatie van eerdere blogs binnen het thema vermoeidheid.

Een van de meest genoemde bezwaren tegen borstvoeding is vermoeidheid. Het gevoel dat het kind met de melk ook al moeders energie eruit drinkt. Vergelijkingen met parasitair gedrag zijn niet van de lucht en moeders krijgen regelmatig het advies dat ze toch ook echt aan zichzelf moeten denken. Dat is dan meestal een verkapte vorm van het advies minder of geen borstvoeding te geven.

Maar is het wel waar dat borstvoeding zo moe maakt en dat stoppen of minderen met borstvoeding goed voor de moeder is? Het is in elk geval een feit dat veel moeders het zo ervaren of het etiket ‘moe’ plakken op wat zij voelen. Als we dieper kijken komen de factoren ‘oxytocine’ en ‘verwachtingen’ naar voren. Oxytocine, het hormoon dat ervoor zorgt dat de melk gaat stromen, kan ook een gevoel van loomheid, slaperigheid veroorzaken. Dit wordt makkelijk geïnterpreteerd als vermoeidheid. Het lichaam wil graag toegeven aan die loomheid of die slaap, want dat is goed voor de borstvoeding, maar het verstand zegt dat er nog wel meer dingen te doen zijn dan slapen. Het zit ook vrij stevig in ons gezamenlijk bewustzijn gegraveerd dat een ”goede voeding” een bepaalde tijd duurt, waarna verder drinken en knuffelen niet meer ”nodig” is.

Een gevoel van rust tijdens het voeden is goed voor de borstvoeding en voor de moeder. Innerlijke rust tijdens het voeden laat de melk moeiteloos stromen en helpt het kind de borst goed te legen, zodat zijn buikje vol is en de borst volop nieuwe melk kan maken. Voor moeder zelf geeft die innerlijke rust en het toegeven aan de loomheid haar lichaam de kans te rusten en energie te sparen die ze nodig heeft voor het maken van melk en het verdere zorgen voor haar kind. Moeders die ”aan zichzelf denken” en daarvoor de borstvoeding opgeven of inkorten, ontzeggen zichzelf die rust en dat herstelmoment. In plaats daarvan rennen ze verder.

Een ander deel van de ervaren vermoeidheid kan worden toegeschreven aan botsende verwachtingen. Aan de ene kant de verwachtingen van het kind en het lichaam van de moeder en aan de andere kant de cultureel bepaalde verwachtingen van de maatschappij. De biologisch bepaalde verwachtingen van de baby en het lichaam van de moeder passen meestal mooi op elkaar. Dat zijn verwachtingen over lichamelijke nabijheid, frequente kleine voedingen en frequente kleine slaapjes. De verwachtingen van buitenaf zijn heel anders. ”Men” verwacht dat baby’s na de eerste weken een hanteerbaar ritme hebben van om de paar uur drinken en verder slapen. Diezelfde ‘men’ verwacht dat na een week of wat de nachtvoedingen kunnen worden afgebouwd. Daarbij ook dat baby’s als ze dan eens wakker zijn zichzelf kunnen bezighouden, zodat moeder zich weer aan de sociaal van haar verwachte activiteiten kan wijden.

Het is toch wat flauw om de borstvoeding de schuld te geven van de vermoeidheid die het gevolg van die botsende verwachtingen is. Als kinderen een meer geaccepteerd beeld in onze samenleving zouden kunnen zijn, zodat moeders hun kinderen meer bij zich kunnen houden terwijl ze hun eigen ding doen, zou het met die vermoeidheid al een stuk beter gaan. Als aanstaande moeders een realistischer verwachting van het leven met een baby zouden hebben zou dat nog een stuk van de moeheid wegnemen. En als moeders gewoon moeder mogen zijn zonder al te veel verplichtingen die gescheiden van hun kind moeten worden uitgeoefend zou dat nog meer schelen.

Want laten we eerlijk zijn: borstvoeding geven kost werkelijk niet heel veel lichamelijke energie. Per dag ongeveer evenveel als een uurtje fietsen of stevig doorlopen. Je kunt het er ook makkelijk bij eten.

Doornroosje

”Ik zou 100 jaar kunnen slapen’’. Vierde in een serie Sprookjes en bakerpraatjes over borstvoeding (juni 2012)

In het sprookje Doornroosje wordt het voorgesteld alsof langdurig slapen een straf zou zijn. Moeders van jonge kinderen weten beter. Overdag loop je je benen onder je lijf vandaan om aan de behoeften van je kind te voldoen en in de nacht word je om de haverklap wakker gemaakt voor een voeding en ander ongemak. Deskundigen gaan ervan uit dat chronisch slaaptekort onlosmakelijk verbonden is aan jong ouderschap. Jonge ouders zijn het over het algemeen met hen eens. Andere wetenschappers (bijvoorbeeld Durmer & Dinges, 2005) weten ons te vertellen dat slaaptekort kan leiden tot functieverlies overdag, depressie en overgewicht.

Dus voortplanting, essentieel voor het in stand houden van de soort, zou er voor zorgen dat degenen die moeten zorgen voor het nageslacht, dat de soort in stand moet houden, per definitie slecht functioneren gedurende de periode dat dat nageslacht van hen afhankelijk is. Als je dat even tot je door laat dringen is het duidelijk dat dat evolutionair gezien onlogisch is. Het is evolutionair oneconomisch om slecht functionerende primaire verzorgers te leveren. Er moet dus iets anders meespelen. Twee belangrijke factoren bij het onderbreken van de slaap van jonge ouders zijn de gekozen zuigelingenvoeding en de slaaparrangementen.

In het kader van het uitbannen van wiegendood zijn er in de Westerse wereld uniforme adviezen, dringende adviezen, die worden gebracht alsof ze in de grondwet verankerde verplichtingen zijn, om kinderen alleen, met een fopspeen en op de rug liggend, te slapen te leggen. Baby’s, in de eerste levensmaanden, die alleen zijn, zijn in een constante staat van stress, dat slaapt slecht. Op de rug liggen is een onfysiologische houding voor een zoogdierenjong en dat slaapt ook slecht. Fopspenen hebben de neiging zelfstandig de mond te verlaten en dan wordt het kind wakker. Ouders moeten dus om de haverklap hun bed uit om te troosten, te voeden of de fopspeen terug te stoppen. Deze momenten van wakker worden staan voor het grootste deel waarschijnlijk los van de normale slaapcyclus van de ouders, zodat zij een paar keer uit een diepe slaap worden gewekt. Dat slaapt slecht.

De keuze van zuigelingenvoeding is eveneens een belangrijk aspect. Kendall-Tackett et al (2011) toonden aan dat moeders die borstvoeding geven iets langer slapen per nacht en dat hun slaapkwaliteit beter is. Daarmee ervaren zij minder depressie, voelen zich gezonder en zijn energieker overdag. De combinatie borstvoeding en slaaparrangementen waarbij moeder en kind binnen aanraakafstand zijn lijkt tot de beste resultaten te leiden, zowel wat betreft veiligheid voor het kind als duur en kwaliteit van de slaap van de moeder. McKenna & McDade (2005) hebben in een goed doortimmerd stuk overduidelijk gemaakt dat het bed delen niet de grote boosdoener is in gevallen van wiegendood, maar het niet krijgen van borstvoeding. Ook onveilige samen slapen arrangementen verhogen het risico, zoals een zacht bed en andere ongeschikte slaapoppervlakken, rokende en drinkende ouders, oververmoeidheid bij de ouders, en dergelijke.

Honderd jaar slapen en wakker gemaakt worden door de droomprins is gelukkig niet nodig om goed uitgerust te zijn. Borstvoeding geven aan je kind dat op een veilig slaapoppervlak binnen armbereik (op hetzelfde slaapoppervlak of in een aanhaakbedje) van je slaapt is al genoeg.

• Durmer JS, Dinges DF: Neurocognitive Consequences of Sleep Deprivation. Semin Neurol 2005; 25(1): 117-129
• Kendall-Tackett K, Cong Z, Hale W: The Effect of Feeding Method on Sleep Duration, Maternal
  Well-being, and Postpartum Depression. Clinical Lactation 2011, Vol. 2-2
• McKenna JJ, McDade T: Why babies should never sleep alone: A review of the co-sleeping controversy in relation to SIDS, bedsharing and breast feeding. PAEDIATRIC RESPIRATORY REVIEWS (2005) 6, 134–152