”Als de baby de borst leeg heeft gedronken (of je hebt de borst leeg gekolfd), hoelang duurt het dan voor de borst weer vol is?”
en:
”Als je een keer extra gekolfd hebt tussendoor en de baby komt ineens vroeger voor een voeding, is er dan wel genoeg?”
en
”Als de baby heel vaak achter elkaar wil drinken (bijvoorbeeld bij clusteren) is er dan nog wel melk?”
Moeders hebben allerlei vragen over de hoeveelheid van de melk, hoe lang het maken van melk duurt en of de melk ook op kan zijn. Borsten zijn geen melkpakken die fabrieksmatig telkens in hetzelfde tempo, met dezelfde hoeveelheid en exact dezelfde inhoud worden gevuld. Het tijdstip van aanmaak, de aanmaaksnelheid en de samenstelling van de aangemaakte melk hangen van allerlei factoren af en zijn zelfs bij dezelfde moeder dagelijks en zelfs van voeding tot voeding verschillend. Belangrijk om te onthouden is dat, wanneer een gezonde op tijd geboren baby onbeperkte toegang heeft tot de borst en drinkt met een goede techniek, moeder zich geen enkele zorgen hoeft te maken over voldoende melk of melk van goede kwaliteit. Daar hebben we namelijk gewoon een ingebouwde app voor, die dat allemaal piekfijn regelt.
In het kort werkt die app zo: Hoe voller de borst is, hoe trager de aanmaak van melk en hoe minder vet erin zit. Naarmate de borst leger wordt komt er meer vet in en wordt de aanmaaksnelheid hoger. De min of meer lege borst (echt leeg is het nooit) bevat de vetste melk en maakt melk aan in de hoogste versnelling. Je kunt hier geen stopwatch of maatbeker bij houden, omdat vol en leeg, snel en langzaam, vet en mager, allemaal relatief zijn ten opzichte van elkaar, de grootte van de borsten en de effectiviteit van het leegmaken. De hoeveelheid melk die eruit wordt gehaald is geen indicatie voor de hoeveelheid die er in de borst beschikbaar was of die er nog achter is gebleven. Dat is dan weer wel hetzelfde als bij een pak melk waaruit je een glas vult: je kunt niet zien wat er in het pak zat toen je begon te schenken en wat er nog in zit als het glas vol is.
Het werkt zo in de borst door speciale ingrediënten in de melk en de verandering van de structuur van de wanden van de melkklieren. In de melkklieren, meer bepaald in de melkcellen in de melkklieren, zitten receptoren voor prolactine. De lege borst heeft veel receptoren waar geen prolactine is ingeplugd. Als er prolactine wordt losgelaten (en het beschikbaar zijn van receptoren is daar één van de triggers voor) begint er een soort up-beat stoelendans en de receptoren worden snel ingenomen. In reactie op de aanwezigheid van al die prolactine krijgt de melkproductie een kickstart. De borsten lopen snel vol. Naarmate de borsten voller worden, zijn er minder vrije receptoren en vertraagt de melkproductie. Dit wordt versterkt door de groeiende hoeveelheid melkproductieremmer in de melk. Eén van de eiwitstructuren in de melk is namelijk een prolactineremmer. Hoe meer melk, hoe meer prolactineremmer en hoe minder hard de productie gaat. Tot natuurlijk de borst weer wordt geleegd. Als er maar een beetje melk uitgaat, blijft die rem er meestal op staan, maar als de borst flink geleegd wordt begint het hele stoelendans opnieuw.
Volle en lege borsten hebben ook een ander verhaal. De structuur van de wanden van de melkcellen in de melkklieren is zodanig dat deze als hij vol is (uitgerekt, zeg maar) veel aanhechtingsplaatsen heeft voor melkvet, maar als hij leeg is bijna geen. Daarom zit dat melkvet in de lege borst in de melk en in de volle borst aan de wanden gekleefd. De melk die uit de legere borst wordt gekolfd of gedronken is dus vet en die uit de volle borst eerder mager. Magere melk heeft ook volop voedingsstoffen (water, koolhydraten, eiwitten, vitaminen, mineralen en sporenelementen), maar de vette melk heeft daarbovenop nog vet en de daarin opgeloste vitamines. Vet is erg belangrijk voor een zuigeling. Het is goede brandstof voor actief groeien en ontwikkelen. Het zorgt voor een soepele darmwerking en het is bouwstof voor de hersenen, het zenuwstelsel en de ogen.
Als dus een kind heel kort na een vorige voeding of een kolfsessie aan de borst gaat, of als en wordt geclusterd, is de borst wellicht niet vol met melk, maar de melk die er is is van AAA kwaliteit.
Lees ook dit blog over de functie van vet in moedermelk.