Ik kan me de tijd niet heugen dat ik vanaf het moment dat ik mijn ogen sloot, ´s avonds in bed, tot de volgende ochtend zonder wakker worden heb geslapen. Was het ergens in of voor mijn eerste zwangerschap? Dat is echt een poosje geleden, want mijn oudste kind is al tegen de veertig. Dat is dus al zo’n tweederde van mijn leven.
Titelfoto: Albert Anker (1831–1910): Zwei schlafende Mädchen auf der Ofenbank / Auf dem Ofen. via Wikimedia Commons
Ik heb daar niet echt erg veel last van. Het hoort er bij. Ik word wakker, draai me om en slaap verder. Een enkele keer moet ik er even uit voor de WC en een slokje water, maar ook dat geeft later geen problemen. Ik leef overdag niet in een slaperig valleitje en functioneer over het algemeen prima, ook al was mijn nacht verdeeld in soms wel 5 of 6 stukjes. Veel ouders van baby’s en peuters hebben wel dat gevoel van een slaperige vallei waarin ze zich overdag heen moeten slepen. Een bloemlezinkje van wat Twitter berichtjes met #nachtouders:
- Hoe leg je aan een baby van 2 weken uit dat de nachten zijn om te slapen… (en te drinken)
- Ze is 3 weken. Helaas nu alweer voeden. Maar sinds 3 nachten slaapt ze tussen voedingen, in haar wieg. Erg fijn!
- Ondanks dat we er zo min mogelijk gebruik van willen maken vind ik dat de uitvinder van de speen alsnog een standbeeld verdient
- Nachtvoeding nummer 2. Toch weer 3 uur slaap gehad
Om maar gelijk op die eerste vertwijfeling in te gaan: Dat leg je ze niet uit, want daar heeft een kind van twee weken oud geen enkele boodschap aan. Die doet nog niet aan dag en nacht. De andere berichtjes geven duidelijk aan dat de ouders geen idee hebben van hoe een baby in elkaar zit. Ze proberen het kind op andere manieren te sussen of hem ergens anders te laten slapen, omdat ze denken dat gestreefd moet worden naar een doorslapende baby. Ze houden zichzelf voor de gek met het idee dat zij zelf die ononderbroken nachtrust van acht uren nodig hebben om te kunnen functioneren. Allemaal aannames die niet overeenkomen met de werkelijkheid.
Elk mens wordt tijdens de nacht meermaals wakker. De meeste mensen hebben zich aangeleerd dat wakker worden te negeren en verder te slapen. Wakker worden in de nacht, zo hebben we onszelf en elkaar aangepraat, is afwijkend en problematisch. Wanneer we werkelijk kijken naar hoe de menselijk slaap eruit ziet, zien we een golfbeweging in de hersenactiviteit. In een cyclus die telkens ongeveer anderhalf uur duurt doorlopen we verschillende stadia van slaap – lichte, diepe, lichte en droomslaap – waarna we even wakker worden. Wakker worden is normaal, ook als we onszelf hebben aangeleerd het te negeren.
De slaapcyclus van een pasgeboren baby is heel anders dan die van een volwassen. Er is minder diepe slaap en de cyclus duurt ook veel korter, maar de helft van een volwassen cyclus. Soms zijn kindjes al in staat er twee aan elkaar te knopen zonder echt wakker te worden, maar vaak ook nog niet. Ze hebben dan even de borst nodig om weer verder te kunnen slapen. Het komt goed uit dat ze dat nodig hebben, want ze hebben ook vaak een beetje eten nodig om hun suikerspiegels op peil te houden. De hersenen draaien namelijk op suiker en die hebben daarvan een continue aanvoer nodig. De hersenen groeien en ontwikkelen in de hele rest van het leven niet meer zo snel als nu.
Langzamerhand lukt het kindjes steeds beter om twee slaapstukjes aan elkaar te knopen en dat ook in de nacht te gaan doen in plaats van overdag. Echt doorslapen voor meer dan enkele uren hoef je in het eerste levensjaar eigenlijk nog niet te verwachten. Sommige kinderen hebben een periode waarin ze zich minder vaak wakker melden, maar vaak verandert dat ook weer en willen ze drie of vier voedingen per nacht hebben. Dat kan te maken hebben met te weinig borstvoeding overdag, maar het kan ook te maken hebben met te weinig mama overdag. Of met heel veel nieuwe dingen leren of spannende dingen doen overdag. De nachtvoedingen zijn dan niet zozeer buikhonger (calorieënhonger), maar meer mamahonger. Honger die alleen gestild wordt door de troostende en veiligheid biedende aanwezigheid van mama. En waar gaat dat beter dan aan de borst, die die functie wat de baby betreft al vanaf de eerste minuut heeft gehad.
Slaperigheid is een perceptie, geen vaststaande toestand.
Dat is dus de kant van het kind. De kant van de ouders? Die bestaat er voor een groot gedeelte uit om te accepteren wat het inhoudt om de verantwoordelijkheid voor de gezonde geestelijke en lichamelijke groei en ontwikkeling van een kind te hebben aanvaard. Voor een ander deel bestaat die erin het zo makkelijk mogelijk te maken om nachtouder te zijn. Dat kun je doen door je kind in de nacht zo dicht mogelijk bij je te houden (bij voorkeur in je eigen bed, zie hieronder voor de regels voor veilig samen slapen) en direct op de eerste signalen te reageren. Zo wordt iedereen het minst wakker en slaapt iedereen het snelst weer in. Maak geen licht, ga niet liggen facebooken of twitteren en verschoon de baby alleen als de derrie uit zijn luier komt lopen. Kijk niet op de klok en ga niet liggen berekenen hoeveel uren slaap je hebt gemist of nog te goed hebt. Leg je kind aan en laat de oxytocine zijn werk doen, zodat je snel weer verder slaapt.
De natuur helpt je met dat laatste ook een beetje: hoe dichter moeder en kind bij elkaar slapen, met name als moeder borstvoeding geeft, hoe meer de slaapcycli van hen beiden zich op elkaar afstemmen. Moeder is dan vaak al in een lichtere slaapfase en wordt makkelijker wakker als baby zich meldt. Moeders die dichter bij hun kind slapen en borstvoeding geven in de nacht hebben ook een betere kwaliteit van slaap.
Het delen van het bed is op zich niet gevaarlijk, maar het kan op gevaarlijke manieren worden gedaan. Het gaat dus om de combinatie van borstvoeding en veilig samen slapen. Baby’s zijn het veiligst als ze borstvoeding krijgen, nooit verder dan op aanraak afstand van een ander mens zijn, het bed waarin zij slapen een vlakke, stevige matras heeft, zonder kuilen en kieren, zonder fluffy dingen als pluche beesten, kussens en dekbedden, de mede bedgebruikers geen rokers zijn, geen alcohol dronken of bewustzijn veranderende medicijnen gebruiken of ernstig obees zijn. Een aanhaakbedje is een veilig compromis tussen een eigen bed en het bed delen.
[…] Ook leuk om te lezen: Slaperig is een perceptie […]