Over kunstvoeding voor zuigelingen (en peuter en kleuters) doen veel sprookjesachtige verhalen de ronde. Over verschillen in kwaliteit en over de noodzaak tot het om de haverklap overgaan op een ander type. De keuringsdienst van Waarde komt tot de conclusie dat het allemaal marketingstunts zijn.
Kijk eerst even de aflevering van Keuringsdienst van Waarde over kunstvoeding en kom dan hier terug voor mijn ideeën erover.
Ik zou het natuurlijk kunnen laten bij wat collega Myrte van Lonkhuijsen er in dit programma over zegt, en ik onderstreep haar uitspraken volkomen. Ik heb er echter ook nog wat aan toe te voegen, waaraan Myrte en de programmamakers niet aan toe kwamen. Of het was de bedoeling niet om eraan toe te komen, want de uitzending was gebaseerd op een kijkersvraag en daarop gingen de programmamakers ook in. Ik wil nog een stapje terug doen, naar voor die vraagstelling. Want de vraag kwam omdat de vragende ouders dachten dat zij kunstvoeding moeten geven, omdat bij de aanstaande moeder de borsten zijn afgezet.
Geen borsten hebben is een uitermate legitieme reden om geen borstvoeding te geven, uiteraard, maar het is niet zo dat het enige alternatief is om flessen met kunstvoeding te geven. De eerste optie naast moeders eigen melk aan moeders eigen borst is de melk van een andere moeder, direct aan die andere moeder haar borst, of afgekolfd en op een andere manier gegeven. Die andere manier kan een fles zijn, maar dat hoeft niet. Maar over die fles of niet ging de vraag al helemaal niet. Over de vervanging voor moeders eigen melk uit moeders eigen borst wel. Er wordt vaak vreemd aangekeken tegen donormelk en al helemaal tegen drinken bij een andere moeder aan de borst. Vreemd, dat dat vreemd wordt gevonden. De meeste mensen hebben weinig bezwaar tegen nieuwe organen van donoren, zelfs van donoren die donor werden omdat ze overleden waren. Er is ook niet veel bezwaar meer tegen draagmoederschap (het laten groeien van een bevrucht eitje [van haar zelf of van een donor, met zaad van de eigen partner of van een donor] in de baarmoeder van een andere vrouw). Veel intiemer dan dat kun je het niet krijgen, neem ik aan.
Melk van een andere moeder wordt vaak gezien als iets viezigs. Moedermelk voor iemand anders dan de eigen zuigeling wordt gezien in het licht van het nuttigen van lichaamsuitscheidingen. De meeste lichaamsuitscheidingen zijn niet te klasseren als ”geschikt voor menselijke consumptie”. Dat geldt voor moedermelk uiteraard niet. Moedermelk is niet alleen geschikt voor menselijke consumptie, het is het enige bestaansrecht ervan. Geschikt voor consumptie door elk mens, niet alleen de jonge baby van de melk-leverende vrouw. Niet alleen mar ”geschikt voor menselijk consumptie”, maar zeer geschikt en uitermate gezond. Moedermelk is zo gezond en volledig dat een volwassen mens er lang en gezond op zou kunnen leven, mits hij er voldoende van zou kunnen binnenkrijgen. In feite zijn er overleveringen van groepen gestrande mensen die overleefden door het drinken van de melk van de ene lacterende vrouw in het gezelschap.
Is het drinken van de melk van een andere moeder voor sommigen al moeilijk te verteren, het drinken aan de borst van een ander dan de eigen moeder wordt heden ten dage met afschuw bekeken. Toch is het nog niet zo heel erg lang geleden dat dit ook in onze contreien een volkomen normaal verschijnsel was. In adellijke en koninklijke kringen was het zeker niet ongewoon om door een min of voedster te worden gevoed in plaats van aan de adellijke moederborst. De overgrootmoeder van onze eigen koning werd niet door haar moeder Emma gevoed, maar door een eenvoudige vrouw genaamd Evertje Schouten. Er verschenen in kranten ook met regelmaat advertenties waarin voedster of minnen werden gevraagd of aangeboden. Niemand keek er vreemd van op. De relatie van een kind met zijn min was vaak hechter dan die met de eigen moeder, die er een heel druk sociaal leven op na hield.
De manier waarop onze samenleving is ingericht maakt het ook moeilijk om een andere vrouw volledig jouw kind te laten voeden. Maar als het zo uitkomt is er niet echt iet tegenin te brengen. Kolven en doneren past beter in onze samenleving en dat wordt al verbazend vaak gedaan. Dat kan informeel, via een moedermelknetwerk of een moedermelkbank.
Informeel melk delen
Informeel melk delen gaat over twee of meer moeders die elkaar kennen en hun melk met elkaar delen om hun kinderen t voeden. Soms eenrichtingsverkeer, soms heen en weer gaand. De moeders kennen elkaar en elkaars kinderen en er is een basis van onderling vertrouwen. De melk wordt meestal niet gepasteuriseerd. Die band van vertrouwen is essentieel. Melk die wordt aangeboden via de sociale media en online marktplaatsen is lang niet altijd betrouwbaar en kan in potentie gevaarlijk zijn.
Moedermelknetwerk
Een moedermelknetwerk is voornamelijk een gemodereerde database van aanbiedende en vragende ouders. De aanbiedende (donor) moeders laten, op kosten van de vragende ouders, een bloedtest doen waarmee op dezelfde factoren wordt onderzocht als door de bloedbank. Er is controle op vragende en gevende ouders als vervanger voor de vertrouwensbasis bij informele uitwisseling.
Moedermelkbank
De Nederlandse moedermelkbank is opgericht om voor zieke en te vroeg geboren kinderen te voorzien in gecontroleerde donormelk. de melk wordt gecontroleerd, gemengd en gepasteuriseerd.
De waarde van kunstvoeding
Kunstvoeding (of zoals de WHO het noemt Poedervormige Kunstmatige Zuigelingenvoeding, PKZ) heeft voor een kind weinig of eigenlijk geen meerwaarde boven gevoed worden door een min of met donormelk. Pas als er helemaal geen enkele soort menselijke melk voorhanden is (of als kinderen door een bepaalde stofwisselingsziekte geen onbewerkte melk kunnen verteren) is kunstvoeding een optie. en we mogen blij zijn dat het er is voor die paar kinderen die echt niet zonder kunnen. Maar die hele immense industrie kan natuurlijk niet draaien op die paar kinderen die dit sterk industrieel bewerkte product echt nodig hebben. Dus wordt alles in het werk gesteld om ouders en meer ouders en ook zorgverleners ervan te overtuigen dat kunstvoeding juist een heel goed alternatief is. Reclame op alle mogelijk manieren was daarvoor de eerste stap, maar sinds dat door de WHO Code en daarop gebaseerde wetgeving niet meer mag voor kinderen tot 6 maanden, werd opvolgmelk bedacht. Ook daarvoor kwam een ban door de WHO, maar die werd in vrijwel geen enkel land ook omgezet in wetgeving, dus de reclame is legaal. Na elke volgende ban door de WHO kwamen de fabrikanten met en volgend nummer, tot er nu een stuk of 6 zijn. Er mag reclame voor worden gemaakt en dat wordt volop en letterlijk schaamteloos gedaan. De verpakkingen van alle nummers zijn, op het nummer na, per merk vijwel identiek.
Kunstvoeding, nummer 1 tot en met 6, gemaakt van al dan niet biologische melk van koe, geit, sojaboon of rijstkorrel, heeft als voornaamste waarde de waarde van de portefeuille van de fabrikanten en hun aandeelhouders en een klein beetje waarde voor een klein deel van de kinderen die geen menselijke melk kunnen krijgen of voor wie geen menselijke melk beschikbaar is.