PB’tje op Facebook: ”Zucht. Heb jij een blog over het hardnekkige advies dat een moeder na 3 dagen pas melk heeft, en dat ze in de tussentijd ‘werkt’ aan haar productie door elke 3 uur aan te leggen en daarna top-up met flesvoeding. Ik zou sommige verloskundigen wel door elkaar willen rammelen als ik dit van pasbevallen vriendinnen hoor.”
Titelfoto: Het tijdreisportaal van de TV serie Terra Nova, waar mensen uit een vervuilde 22e eeuwse aarde naar het dinosaurus tijdperk reizen om in het verleden een nieuwe toekomst op te bouwen
En mijn prompte antwoord: ”Ik heb het niet, maar wil het wel maken. Goed onderwerp. U vraagt, wij draaien. Morgen.” Ik voel helemaal mee. Het lijkt wel of het nog geen steek is veranderd, sinds ik een jaar of dertig geleden bij de kennismaking op de kraamafdeling stelde dat ik mijn kindje bij me wilde houden en vaak aanleggen in de eerste dagen. ”Natuurlijk mag dat”, was het antwoord met zo’n blik van ‘we moeten die labiele aanstaande moedertjes niet te veel overstuur maken’, ”maar je hebt de eerste dagen natuurlijk nog helemaal geen melk, hè.” Gelukkig was het niet mijn eerste kindje en gelukkig was ik al in aanraking gekomen met La Leche League, dus ik kon die onnozele opmerking naast me neerleggen. Maar kennelijk worden diezelfde of gelijkende opmerkingen nog steeds ijverig geuit. Aan de geciteerde opmerking waarmee dit bericht begint, kleven nogal wat bezwaren. Ik vind het soms best knap om zoveel onwaarheden in een enkele zin samen te brengen. Het kost mij een heel blog om ze te weerleggen.
Oké, daar gaan ze: pas na drie dagen melk, werken aan productie, elke drie uur aanleggen, en op- of aanvullen met kunstvoeding. Als ik het zo opschrijf zit ik me verwonderd af te vragen of ik wellicht ongemerkt het tijdreizen heb uitgevonden.
”Pas na drie dagen melk.” De melkproductie begint al tijdens de zwangerschap. De zwangerschapshormonen voorkomen meestal dat er ook al veel melk de borst uitkomt, maar het is er al wel. Direct als de placenta is geboren verdwijnen de zwangerschapshormonen en kan de melkuitscheiding goed beginnen. De eerste melk heet colostrum, ziet er anders uit en heeft een andere samenstelling dan wat wij gewoonlijk melk noemen, maar het is wel degelijk moedermelk. Het komt in kleine hoeveelheden, die nauwkeurig overeen komen met de hoeveelheid die het maagje van de baby in die eerste drie dagen aan kan. Elke dag een beetje meer: de eerste 24 uur 5-10ml, de tweede 24 uur 10-20ml en de derde 24 uur 20-30 ml (je zult soms andere getallen tegenkomen, maar afgerond en gemiddeld komt het hier op neer).
”Werken aan productie.” Of je nu veel of weinig aanlegt, elke keer dat de baby drinkt zal er een dergelijke hoeveelheid melk (colostrum) voor hem zijn. Stimulatie is niet nodig, want dit proces werkt volledig onder hormonale controle, die is ingezet tijdens de zwangerschap en wordt voortgezet door de geboorte van de placenta. Deze volledig hormonaal gestuurde periode duurt een dag of drie en heet lactogenese 1. Werken aan productie werkt dus in deze drie dagen niet, althans niet de productie van nu. Wat je wel doet door vaak en dan nog eens aan te leggen in die eerste paar dagen, behalve dat de baby er volop voedsel en bescherming mee krijgt, is het prepareren van de melkklieren voor de periode na de hormonale sturing, die na die eerste drie dagen gaat beginnen. Vanaf dag drie of vier begint de hormonaal gestuurde productie wat te minderen om te worden overgenomen door de productie op vraag. In de eerste tijd is er sprake van een overgangsfase, lactogenese 2 (als de hormonale sturing volledig is vervangen door sturing op vraag spreekt men van lactogenese 3).
Aan de buitenkant merk je dit doordat er nu elke dag meer melk wordt gemaakt en die melk ziet er ook anders uit, Het gaat er steeds meer als melk uit zien. We noemen deze melk ”overgangsmelk” en veel mensen denken dat dit pas echte melk is. Colostrum was ook echte melk en genoeg melk, maar anders en minder dan in de overgangsfase. En dat, m’n vrienden, is exact zoals het bedoeld is.
”Elke drie uur aanleggen.” Na maximaal drie uur aanleggen als de baby zich zelf niet meldt, maar liever veel vaker op indicatie van de signalen van het kind. Van nature drinkt een pasgeboren mensenkind bijna volcontinu, en in de eerste dagen is elk uur echt niet overdreven veel. Daarna is een keer of 10-12 op zijn minst nog steeds heel lang gewoon. De rest van het eerste jaar is 8 keer per etmaal eerder een gemiddelde dan een maximum. Vrijwel elk modern westers mens stopt gemiddeld elke twee tot twee-en-een-half uur iets in zijn mond (maaltijden, koffie, thee, snacks, glaasje water, meer koffie of thee, snoepje, tussendoortjes, …). Wij hoeven er over het algemeen niet van te groeien en zeker niet ons gewicht in drie of vier maanden te verdubbelen. Een baby weegt na drie tot vier maanden dubbel zo veel als bij zijn geboorte en rond zijn eerste verjaardag twee-en-een-half tot drie keer zoveel. Ga d’r maar aan staan, ik moet het de gemiddelde volwassene nog zien doen. Hoe veel en vaak zou je wel niet moeten eten om in drie maanden van 70 naar 140 kilo te gaan?
”Bijvoeden met kunstvoeding.” Moet ik het hier echt nog over hebben? Kunstvoeding is prima als alle andere opties zijn uitgeput. De eerste optie is het borstvoeding beleid optimaliseren: moeder en kind in lijfelijk contact bij elkaar en om de haverklap en dan nog eens aan de borst en zorgen voor goede technieken. Als dat niet werkt, ermee door gaan, de melktransfer meten en kijken of er anatomische variaties zijn die goed drinken moeilijk maken en/of er een ziekte of aandoening in het spel is die meer voedsel nodig maakt. Als dat niets oplevert aan de borst bijvoeden met moeders eigen gekolfde melk en doorgaan met optimaliseren en afwijkingen behandelen. Bij gebrek aan moeders eigen melk donormelk aan de borst bijgeven. Als al die opties uitputtend zijn toegepast is het tijd voor bijvoeden met kunstvoeding. Kleine beetjes, zo mogelijk aan de borst.