Geplaatst op 2 Reacties

Welterusten

Eten en slapen, slapen en eten. Dat zijn ongeveer de onderwerpen waar gesprekken met jonge ouders over gaan. Die onderwerpen waren er altijd al en het lijken steeds moeilijker onderwerpen te worden. Geboden en verboden vliegen je om de oren, vooral bij het slapen.

Titelfoto: Deze Amerikaanse anti-samenslaap campagne doet het voorkomen alsof het bed delen even gevaarlijk is als een koksmes bij je baby in bed leggen. Samen slapen is, in feite, veilig, zolang je maar geen grote messen in bed legt en geen los beddengoed en fluffy kussens.

Vooral sinds iemand relaties leek te zien tussen slaaparrangementen en wiegendood is het hek van de dam. Ouders zouden haast bang worden om hun kind überhaupt nog te laten slapen, maar ook dat is gevaarlijk. Zojuist las ik nog van een moeder die haast in paniek was door haar baby die zichzelf op de buik draait in bed. Moest ze nu met stutten en vastbinden gaan werken om hem op zijn rug te dwingen?

Het slapen van kinderen, en dan met name de advisering daarbij, kun je bekijken vanuit een risicobeheersingsmodel of vanuit een biologisch-evolutionair model. Overheidsadvisering zal uitgaan van een risicobeheersingsmodel. Vanuit die zienswijze is het belangrijk naar cijfers te kijken. Welke factoren verhogen en verlagen risico op ziekte en overlijden. Het lijkt erg eenvoudig om daarvoor gewoon lijsten aan te leggen met gegevens over overleden kinderen waarvoor geen directe doodsoorzaak kan worden vastgesteld (als er wel een aanwijsbare doodsoorzaak is, is het geen wiegendood). Van al die kinderen noteer je dan zoveel mogelijk gegevens over leeftijd, gezondheid, voeding en slaaparrangementen. Daar zal dan, verwacht men, vanzelf een patroon uit te voorschijn komen met grotere en kleinere risicofactoren. Dat werkt ook wel, maar dan moet je heel zeker weten welke factoren risico factoren zouden kunnen zijn en ook die allemaal noteren.

Om echt te kunnen bepalen wat risicofactoren zijn, moeten we eerst goed definiëren wat wiegendood is. In essentie is dat overlijden (tijdens de slaap) doordat een kind stopt met ademen, zonder dat daarvoor een direct aanwijsbare reden is. Het ademhalingssysteem van een kind, de ademreflex is nog niet helemaal in staat tot zelfstandig functioneren. In de blauwdruk van een mensenkind is uitgegaan van de voortdurende nabijheid van een ander mens, waarop het kind zijn ademhaling kan aanpassen, zijn ademhaling kan spiegelen, en die zorgt voor een ademreflex als het kind wat diep dreigt weg te zakken. Op die manier kan het ademhalingssysteem van het kind met een goed model verder ontwikkelen tot het zelfstandig kan werken. Het ademhalingssysteem is niet zozeer onrijp, maar het heeft nog een fase van ontwikkeling buiten de baarmoeder nodig. Blijkbaar waren de evolutionaire voordelen van deze extra stap groter dan de nadelen van het weglaten ervan.

Om wiegendood te voorkomen, meten we dus voorkomen dat een kind per ongeluk vergeet adem te halen of zo diep slaapt dat hij zijn ademreflex niet meer opmerkt. Daarnaast komen uit onderzoeken (die van de cijferlijsten) bijkomende omstandigheden naar voren die de kans op wiegendood groter maken. De beste plaats om te slapen is dicht bij een andere mens (op maximaal een armlengte afstand), liefst die met de melk. De mens die ook de melk geeft, past namelijk haar slaappatroon aan aan dat van het kind dat de melk bij haar drinkt. Dat is allemaal hormonaal gestuurd en fysieke nabijheid en borstvoeding versterken elkaar daarbij. Dicht bij moeder slaapt een kind niet snel te diep, de ademhaling en slaapgeluidjes van zijn moeder helpen hem bij het in stand houden van zijn eigen ademritme en het vaak een beetje drinken houdt hem verder ook goed bij de les.

Uit meerdere onderzoeken (doe maar eens een google scholar search met de zoekterm JJ McKenna) blijkt dat de meest constante factor bij wiegendood (er zijn per definitie altijd meerdere factoren aan te wijzen bij elk geval van wiegendood) is ‘geen borstvoeding’. Niet op de buik slapen, niet het bed met ouders delen, maar geen borstvoeding krijgen is het gevaarlijkste als het gaat om wiegendood. Verder overlijden er meer kinderen alleen in een kinderbedje dan met de moeder in het ouderlijk bed, meer kinderen overdag op de kinderopvang (eerste week) dan thuis ’s nachts.

arthur in co-sleeperHet bed delen met de ouders is dus een relatief veilige manier van slapen voor kinderen, eventueel in een bedje aan het grote bed vast, mits het op een veilige manier gebeurt. Veilig samen slapen de je zo:

  • het kind krijgt borstvoeding
  • de volwassen bij wie het kind slaapt rookt niet, is niet onder invloed van alcohol, drugs of medicijnen die het bewustzijn beïnvloeden en is niet morbide obees
  • het bed heeft een vlakke, niet te zachte matras zonder kieren en kuilen
  • het is geen waterbed
  • er ligt geen los beddengoed, met name geen donsbedden en kussens, bij de baby in de buurt, evenmin als knuffels en huisdieren.

Als aan deze voorwaarden niet is voldaan, ligt het kindje het beste op de rug in een goedgekeurd bedje direct naast het bed van de ouders. Er is wat onenigheid over de vraag of het kind tussen de ouders in moet liggen of liever niet. Het lijkt vooralsnog veiliger als het kind, tegen eruit vallen beschermd, aan de kant van de moeder ligt en niet in het midden. De instincten van een vader zijn, omdat hij geen borstvoeding geeft, minder fijn afgestemd dan die van de moeder.

IMG_20130103_193505_zpsbce75c07Tot slot een welgemeend welterusten. Onderzoek toont namelijk aan dat onbeperkt borstvoeding geven en samen slapen leiden tot de beste en rustigste slaap voor het hele gezin.

2 gedachten over “Welterusten

  1. […] Welterusten […] Eten en slapen, slapen en eten. dat zijn ongeveer de onderwerpen waar gesprekken met jonge ouders over gaan. Die onderwerpen waren er altijd al en het lijken steeds moeilijker onderwerpen te worden. Geboden en verboden vliegen je om de oren […] […]

  2. […] heel groot wordt, maar ook kogelrond en hard. Goed aanleggen, zoals ik beschrijf in het artikel Borstvoeding Basis kan alleen als de borst, of op zijn minst het deel dat in de babymond moet verdwijnen, een cirkel […]

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.